Интерактивті әдістер

Пікір қалдыру / Оқулықтар / Қайдан

ДОСТАРЫМЕН БІРГЕ АКЦИЯ:

1.2.Интерактивті білім беру, оның формалары мен қатысушылары.
Интерактивті әдістердің оқу-тәрбие үрдісіндегі рөлі мен мүмкіндіктері
Интерактивті әдіс оқушылардың білімді меңгеруін белсендіруге, оқу-тәрбие процесінде оқушылар мен мұғалім арасындағы белсенділікті арттыру арқылы тұлғалық қасиеттерді дамытуға бағытталған. Интерактивті әдістерді қолдану сабақтың тиімділігін арттыруға көмектеседі. Интерактивті білім берудің негізгі критерийлері: бейресми пікірталас, оқу материалын еркін жеткізу және жеткізе білу, лекциялар санының аздығы, бірақ семинарлардың көптігі, студенттердің бастамашыл, шағын топ, үлкен топпен жұмыс істеуіне жағдай жасау. , оқу-тәрбие жұмысының тиімділігін арттыруда ерекше маңызы бар сынып ұжымы болып жұмыс істеуге тапсырма, жазбаша жұмыс және басқа да әдістер.
Интерактивті оқыту тиімділігінің факторлары
Қазіргі таңда оқыту әдістемесін жетілдірудің негізгі бағыттарының бірі оқыту мен оқудың интерактивті әдістерін енгізу болып табылады. Барлық жаратылыстану пәндерінің мұғалімдері сабақта интерактивті әдістерді көбірек қолдануда.
Интерактивті әдістерді қолдану нәтижесінде оқушылардың өз бетінше ойлау, талдау, қорытынды жасау, өз пікірін айту, соның негізінде қорғау, салауатты қарым-қатынас, пікірталас, пікірталас қабілеттері қалыптасып, дамиды.
Осыған байланысты американдық психолог және педагог Б.Блум таным мен эмоция салаларындағы педагогикалық мақсаттар таксономиясын жасады. Uni Блум таксономиясы шақырды (Таксономия – болмыстың күрделі құрылымды салаларын жіктеу және жүйелеу теориясы). Танымдық қабілетінің дамуына қарай ойлауды алты деңгейге бөлді.
Оның ойынша, ойлаудың дамуы білу, түсіну, қолдану, талдау, жалпылау, бағалау деңгейлерінде жүзеге асады. Осы деңгейлердің әрқайсысы келесі белгілермен және әр деңгейге сәйкес келетін етістіктердің мысалдарымен ұсынылған, соның ішінде:
Білім – оқушының терминдерді айта алатын, нақты ережелерді, ұғымдарды, фактілерді және т.б. білетін ойлаудың бастапқы деңгейі. Осы ойлау деңгейіне сәйкес келетін етістіктердің мысалдары: қайталау, күшейту, ақпаратты жеткізе білу, баяндау, жазу, білдіру, саралау, тану, баяндау, қайталау.
Ойлаудың түсіну деңгейі болған кезде оқушы фактілерді, ережелерді, диаграммаларды, кестелерді түсінеді. Қолда бар деректер негізінде болашақ салдарды шамамен сипаттай алады. Осы ойлау деңгейіне сәйкес келетін етістіктердің мысалдары: негіздеу, алмастыру, нақтылау, анықтау, түсіндіру, аудару, қайта құру, түсіндіру, түсіндіру, нақтылау.
Қолданбалы-деңгейлік ойлауда оқушы алған білімін тек дәстүрлі емес, дәстүрден тыс жағдаяттарда да пайдаланып, дұрыс қолдана алады. Осы ойлау деңгейіне сәйкес келетін етістіктердің мысалдары: енгізу, есептеу, көрсету, қолдану, үйрету, анықтау, жүзеге асыру, есептеу, қолдану, шешу.
Талдау деңгейінде оқырман бүтіннің бөліктерін және олардың арасындағы өзара байланыстарды ажырата алады, ойлау логикасындағы қателерді көреді, фактілер мен салдарларды ажырата алады, ақпараттың маңыздылығын бағалай алады. Осы ойлау деңгейіне сәйкес келетін етістіктердің мысалдары: туынды, бөлу, жіктелу, жіктеу, болжау, болжау, таралу, тарату, тексеру, топтастыру.
Жалпы деңгейлік ойлауда оқушы шығармашылық жұмыс жасайды, эксперимент жоспарын жасайды, алған білімін бірнеше салада пайдаланады. Инновацияны жасау үшін ақпаратты шығармашылық түрде өңдейді. Осы ойлау деңгейіне сәйкес келетін етістіктердің мысалдары: құру, жалпылау, біріктіру, жоспарлау, дамыту, жүйелеу, біріктіру, жасау, құрастыру, жобалау.
Бағалау деңгейінде ойлауда оқушы критерийлерді ажырата алады, оларды ұстанады, критерийлердің әртүрлілігін көре алады, қорытындылардың қолда бар деректерге сәйкестігін бағалайды, фактілер мен бағалау пікірлерін ажырата алады. Осы ойлау деңгейіне сәйкес келетін етістіктердің мысалдары: диагностикалау, дәлелдеу, өлшеу, бақылау, негіздеу, бекіту, бағалау, тексеру, салыстыру, салыстыру.
Интерактивті әдістердің сан алуан түрлері бар, олардың барлығы да кез келген прогрессивті әдіс сияқты, ең алдымен мұғалімнен сабақ алдында үлкен дайындықты қажет етеді.
Бұл сабақтарды ұйымдастыруда интерактивті сабақтың негізгі ерекшеліктерін оның дәстүрлі сабақтан кейбір айырмашылықтарын қарастыру арқылы айқынырақ түсінуге болады. Осы мақсатта біз келесі кестені ұсынамыз:
Дәстүрлі hжәне интерактивті сабақтардың кейбір айырмашылықтары 
Жоқ
Негізгі ұғымдар
Дәстүрлі сабақ
Интерактивті сабақ
1
Қолдану деңгейі
Ол барлық тақырыптар бойынша өздеріне ыңғайлы сабақ түрлері түрінде қолданылады.
Кейбір тақырыптар бойынша интерактивті сабақтың ыңғайлы түрі түрінде қолданылады. Басқа тақырыптар бойынша дәстүрлі сабақ қолданылады
2
Курстың мақсаттары
Курс тақырыбы бойынша білім, білік, дағдыны қалыптастыру және бекіту.
Сабақтың тақырыбы бойынша өз бетінше ой қорыту, қорытынды жасау, түсіндіру, қорғауға үйрету.
3
Мұғалімнің міндеттері және жұмыс әдістері
Жаңа тақырыпты түсіндіру, бекіту, бақылау, тапсырмалар беру.
Студенттердің өзіндік жұмыстары мен презентацияларын ұйымдастыру, басқару, қадағалау және негіздеу.
4
Сабаққа дайындыққа қойылатын талаптар
Сабақ жоспарын, рефераттарды және дидактикалық құралдарды дайындау.
Интерактивті сабақ жоспарын, өзіндік жұмысқа тапсырмаларды, үлестірмелі материалдарды, басқа да қажетті құралдарды дайындау.
5
Оқушыларды дайындауға қойылатын талаптар
Өткен сабақтағы тапсырмаларды орындау.
Жаңа курс тақырыбы бойынша негізгі ұғымдар мен бастапқы ақпаратты білу.
6
Оқушылардың тапсырмалары әртүрлі әдістермен
Мұғалімді тыңдау және меңгеру, берілген тапсырмаларды орындау.
Мұғалімнің берген тапсырмалары бойынша өз бетінше ойланып, өз пікірлерін, тұжырымдарын басқалармен салыстырып, қорытынды қорытындыға келу.
7
Уақытты бөлу
Сабақ уақытының көп бөлігі мұғалімнің түсіндіруге, талдауға, тапсырмаларды түсіндіруге, жаңа тақырыпты меңгеруін бақылауға жұмсалады.
Сабақ уақытының көп бөлігі студенттердің өз бетінше тапсырмаларды орындауына, пікір алмасуына, бақылауға және қорытындыларын ұсынуға және қорғауға жұмсалады.
8
Сабақтың модульдері мен алгоритмдері
Сабақтың модульдері мен алгоритмдерін әр мұғалім өзі қолданатын әдіс-тәсілдерге сәйкес пайдаланады.
Әрбір сабақ алдын ала дайындалған модульдер мен алгоритмдерге, жобаларға сәйкес жүргізіледі.
9
Оқушылардан талап етілетін белсенділік деңгейі
Мұғалім барлық жағынан белсенді, оқушылардың зейінін шоғырландыру, түсіну, ойлау, тапсырмаларды орындауда белсенділік танытады.Қарым-қатынас формалары: мұғалім-топ;
мұғалім-оқушы;
студенттен студентке;
студент-мұғалім;
топ-мұғалім;
Мұғалім де, оқушылар да барлық жағынан белсенді. Ынтымақтастық, ынтымақтастық формалары: мұғалім-оқушы; студенттен студентке; оқушы-топша;топша-топша;оқушы-мұғалім; шағын топ-мұғалім;
топ-мұғалім.
10
Білімді меңгерудің негізгі әдістері
Қарым-қатынас, пікірталас, келіссөз, пікірталас, пікірталас, рефлексия, талдау, бақылау, оқу және т.б.
Қарым-қатынас, оқу, бақылау, талқылау, келіссөздер, пікірталас, пікірталас, рефлексия, талдау және т.б.
11
Оқыту формалары
Дәрістер, семинарлар, практикумдар, зертханалық сабақтар, дөңгелек үстелдер, пікірталастар, диспуттар, консультациялар және т.б.
Дәрістер, топтық немесе жұптық жұмыс, презентациялар, дискуссиялар, диспуттар, дөңгелек үстелдер, практикалық жұмыстар және т.б.
12
Күтілетін нәтиже
Тақырып бойынша оқушылардың білім, білік, дағдыларын меңгерту.
Тақырып бойынша оқушылардың өзіндік пікірін, қорытындыларын қалыптастыру, өз бетінше білім алуға баулу.
Бұл кестеде дыбыс көлемін ұлғайтпау үшін идея өте қысқаша айтылады.
Кестедегі айырмашылықтар оқытудың осы екі түрінің бір-бірінен артықшылығы мен кемшіліктерін анық көрсетеді.
Осы кестеде көрсетілген интерактивті оқытудың кейбір аспектілерін талдау негізінде келесі қорытынды жасауға болады:
  1. Оқу жоспарындағы пәндерді оқытуда интерактивті сабақтарды қандай тақырыптар бойынша ұйымдастырған жөн екенін ескеру қажет. Бұл таблетканың сессияның мақсатына толық жетуін қамтамасыз ететін интерактивті немесе дәстүрлі жаттығулар түрлерін пайдалануды қамтиды.
  2. Интерактивті сабақ нәтижелі болуы үшін жаңа сабаққа дейін оқушылардың тақырып бойынша негізгі ұғымдар мен бастапқы ақпаратты білуін қамтамасыз ету қажет.
  3. Интерактивті оқыту дәстүрлі оқытуға қарағанда оқушылардың өз бетімен жұмыс істеуіне көбірек уақыт бөлетінін есте ұстаған жөн.
Осыдан бірнеше ғасыр бұрын А.Науаи өзінің әйгілі «Махбуб ул-қулуб» еңбегінің алғы сөзінде қоғам өміріндегі осындай ерекшеліктердің әсері туралы былай деп жазған: Көргеннің көзімен қарасын, Әркім өз көңіліне қарай ләззат алсын. өзіндік түсінік. Сонымен бірге бұл жұмысты әркім әр түрлі, яғни өз түсінігі деңгейінде ғана түсініп, меңгеріп, пайдасын тигізіп, қолдана алатындығы көрсетілген.Дәстүрлі әдістерден негізгі айырмашылықтары туралы жоғарыда айтылған тұжырымдарды қорытындылау. , оқушылардың түсінігін арттыру деп айта аламыз.
Айта кетерлік жайт, Өзбекстанда ежелден бері оқыту үдерісінде пікірталас, пікірталас, келіссөздер, бақылау, талдау, кеңесу, өлең оқу, мұғалім мен оқушы, оқушы мен оқушы арасындағы диалогта оқу сияқты интерактивті оқыту әдістері қолданылып келеді. пішіндерде.
Бұл әдіс-тәсілдер оқушылардың сөйлеуін, ой-өрісін, пайымдауын, интеллектін, дарындылығын, зерделілігін дамыта отырып, өз бетінше ой-өрісі бар, кемел тұлға болып қалыптасуына ықпал етті.
Қазіргі уақытта интерактивті жаттығуларды өткізуде негізінен интерактивті әдістер қолданылатыны белгілі. Болашақта бұл әдістердің белгілі бір дәрежеде интерактивті технологияның өсуі құптарлық. Бұл интерактивті әдіс пен технология ұғымдарының айырмашылығын, біздің ойымызша, былайша сипаттауға болады.
Интерактивті оқыту әдісі – әр мұғалім қолда бар құралдар мен өз мүмкіндіктері деңгейінде жүзеге асырады. Сонымен бірге әр оқушы өзінің мотиві мен интеллектуалдық деңгейіне қарай әртүрлі деңгейде меңгереді.
Интерактивті оқыту технологиясы – әрбір мұғалімнің барлық оқушылар өз мақсатына сай меңгеретін сабақты өткізуін қамтамасыз етеді. Сонымен бірге әр оқушының өзіндік мотиві, интеллектуалдық деңгейі бар, сабақты алдын ала белгіленген деңгейде меңгереді.
Интерактивті оқытуды практикалық қолданудағы кейбір тәжірибелерді зерделеу негізінде осы оқытудың сапасы мен тиімділігіне әсер ететін кейбір факторларды көрсетуге болады. Оларды шартты түрде ұйымдық-педагогикалық, ғылыми-әдістемелік және оқытушыға, студенттерге, оқу құралдарына байланысты факторлар деп атауға болады. Олардың табиғатына қарай оң немесе теріс әсер ететінін есте ұстауымыз керек.
Ұйымдастырушылық-педагогикалық факторларға мыналар жатады:
-мұғалімдерден интерактивті тренингтер өткізу үшін тренерлер тобын дайындау;
-Мұғалімдерге интерактивті әдістерді оқытуды ұйымдастыру;
-сыныпта интерактивті сабақтарды өткізуге қажетті жағдай жасау;
- баяндамашы мен қатысушылар үшін қолайлы жұмыс орнын қамтамасыз ету;
-санитарлық-гигиеналық нормаларды бұзудың алдын алу;
-қауіпсіздік ережелерінің сақталуын қамтамасыз ету;
- назар аудару және сабаққа қатысу;
- бақылауды ұйымдастыру және т.б.
Ғылыми-әдістемелік факторларға мыналар жатады:
-ДТС талаптарының сақталуын және сабақтың мақсатына толық жетуін қамтамасыз ететін сәйкес интерактивті әдістерді дұрыс таңдау;
-интерактивті оқытуды сапалы дайындау;
-интерактивті сабақтың әрбір элементі оқытылатын тақырыпқа сәйкес болуын қамтамасыз ету;
- соңғы ғылыми-теориялық ақпарат негізінде оқытудың тақырыбы мен мазмұнын анықтау;
-заманауи жоғары тиімді әдістерді қолдану;
- Оқушылардың дайындық деңгейін алдын ала анықтау және тиісті деңгейде интерактивті сабақтар өткізу;
-интерактивті оқытуға жеткілікті уақыт бөле білу және т.б.
Мұғалімге қатысты факторлар:
- пән бойынша терең білім;
-сөйлеу кемшіліктері: айтылым, әдеби тіл нормалары, грамматикалық ережелер, бейтаныс немесе шетел сөздері, терминдерді түсіндірместен қолдану, диалектілік сөздерді жиі қолдану, жазудағы қателер түсініксіз қою және жазу;
- мінез-құлық пен педагогикалық мінез-құлық ақаулары;
-киіміне және сыртқы түріне көңіл бөлу;
- оқу құралдарын тиімді және дұрыс пайдалана алмау;
- бақылаудың, уақытты сезінудің, оны дұрыс тарата білудің болмауы;
- тыңдау дағдыларының болмауы;
- оқушымен ізгілік, шынайылық, жұмыс істей білудің болмауы;
-логикалық байланыс пен жүйелілікті сақтамау және т.б.
Оқушыларға қатысты факторлар:
- сабаққа аз келу, сабаққа кешігіп келу;
- Қажетті дайындықсыз келу;
- ғылыми терминдерді білмеу;
- зейінді шоғырландыра алмау;
-есту және тыңдау дағдыларындағы ақаулар;
-Қызығушылықтың төмендігі, баяу ойлауы;
- пәнге дайындық деңгейінің төмендігі;
-Қызығушылықтың болмауы және т.б.
Сабақта қолданылатын құралдарға байланысты факторлар:
- білім беру нысандарының жоқтығы, нашар жағдайда немесе нашар жағдайда, сапалы және заманауи құралдардың болмауы;
- сабақтың тақырыбын меңгеру үшін қажетті құралдардың түрлері мен санын дұрыс таңдамау;
- оқу басталғанға дейін кадрларды жұмысқа дайындамау;
-құралдарды пайдалану кезінде қауіпсіздік ережелерін сақтамау және т.б.
Қысқасы, жоғарыда қысқаша сипатталған факторларды ескере отырып, интерактивті сессияларды ұйымдастыру және өткізу осы сессиялардың сапасы мен тиімділігін одан әрі арттыруға көмектеседі.
Интерактивті оқыту мен оқу үдерісіне қатысушылар
Интерактивті сабақтардың өзіндік ұйымдық құрылымы бар, оны ұйымдастыру мен өткізуге арналған іс-әрекет түрлері бір-бірінен бөлініп, әрқайсысы жеке тапсырмалар түрінде аталды. Бұл жағдайда бір сеанс барысында жаттығуды жүргізетін адам осы әртүрлі тапсырмаларды бір уақытта орындайды деп болжанады. Сондай-ақ екі немесе үш тәрбиеші немесе көмекші сабақты бірге өткізуге де қатысты. Олар атқаратын қызметтеріне қарай аталады:
  • Модератор - Білім беру мазмұнын құру, модульдерді әзірлеу.
  • Тренер- Оқушылардың дағдыларын дамыту мақсатында жаттығулар жүргізетін арнайы дайындалған маман.
  • Тәрбиеші- қашықтықтан оқыту бағдарламаларын әзірлеу және енгізу.
  • Фасилитатор- Көмекші, жүргізуші, процеске жауап бермейді, қорытынды жасамайды.
  • Ментор- Мұғалім, мұғалім (жеке және топпен).
  • Куш- тәрбиеші, нұсқаушы, жаттықтырушы, оқушылардың толық меңгеруіне көмектесу. Жетекші, практикалық сабақтың жетекшісі, өндірістік тәжірибе кезіндегі жұмыс процесі. (Бапкерлік емтиханға немесе спортқа дайындық).
  • Кеңесші-Кеңес беру, түсіндіру, қосымша ақпарат беру.
  • Лектор- теориялық мәліметтермен таныстыру.
  • Сарапшы - бақылау, талдау, тексеру, қорытынды, ұсыныс, ұсыныс, түсініктеме.
  1. Жаңашыл- Білім беру мазмұны мен оқыту үдерісіне жаңашылдық енгізу
  2. Коммуникатор- өзара әрекеттесу сапасы мен тиімділігін арттыру.
  3. Мұғалім- Сабақтың мазмұнын түсіндіру, оқу үрдісіне бағыт-бағдар беру.
  4. Менеджер- Ұйымдастырушылық, педагогикалық және экономикалық мәселелерді шешу.
  5. Спектр-Бақылау, талдау және қорытындыны ұсыну.
  6. Көмекші-Оқытуға арналған құралдарды дайындау, қатысушыларға көмек көрсету.
  7. Хатшы- Қажетті ақпаратты тіркеу, тиісті құжаттарды рәсімдеу, белгіленген тәртіпте сақтау.
  8. технолог– педагогикалық технология маманы. Заманауи педагогикалық технологияларға негізделген бағдарламаларды әзірлеу және жүзеге асыру мәселелерін шешеді.
  9. Әдіскер-оқу әдістемесінің маманы. Бағдарламаларды әзірлеу мен жүзеге асырудағы әдістемелік мәселелерді шешеді.
  10. Үйлестіруші-жобаларды, бағдарламаларды әзірлеуге, жоспарлауға, олардың орындалуын үйлестіруге, ұйымдастырушылық және қаржылық мәселелерді шешуге жетекшілік ету.
  11. Студенттер - студенттер.
Қорытындылай келе, интерактивті оқыту бірден бірнеше мәселені шешуге мүмкіндік береді. Ең бастысы, оқушылардың коммуникативті дағдылары мен дағдыларын дамытады, оқушылар арасында эмоционалдық байланыс орнатуға көмектеседі, топпен жұмыс жасауға, жолдастарының пікірін тыңдауға үйретеді.Сәйкестікті қамтамасыз етеді.
Сонымен қатар сабақта интерактивті әдістерді қолдану оқушылардың жүйкелік шиеленістерін жояды, іс-әрекет формасын өзгертуге, сабақ тақырыбының негізгі мәселелеріне назар аударуға мүмкіндік беретінін тәжірибе көрсетіп отыр.
Оқыту мақсатына сәйкес интерактивті әдістерді таңдау
Пәннің ерекшелігі мен көздеген мақсатына қарай іріктеліп, соған сай дайындалатын интерактивті сабақтардың түрлері өте көп. Оқушылардың интерактивті сабақтарға қатысуға дайындығына нақты талаптар қойылады, олар сабаққа белсенді қатысуға қажетті білімді меңгеру, қарым-қатынасқа, өзара әрекеттесуге, өз бетімен ойлауға, өз ойын жеткізе білуге, өз ойын еркін жеткізуге және қорғау дағдыларын және т.б. қосулы.
Жаттығуда уақытты тиімді пайдалану міндетті шарт болып табылады. Ол үшін қажетті құралдар дұрыс таңдалып, дайындалып, жаттықтырушылар мен олардың міндеттері нақты белгіленуі керек. Интерактивті әдістер мен дәстүрлі оқыту әдістерінің ерекше айырмашылықтары бар және әрбір мұғалім сабақты жоспарлау мен өткізу әдістерін таңдауда осы айырмашылықтарды, олардың бір-бірімен байланысты артықшылықтары мен кемшіліктерін салыстырып отыруы қажет.
Бұл жағдайда жаңа білімді беру, дағдыларды қалыптастыру, дамыту, бекіту, білімді қайталау, практикалық сабақтар үшін, сондай-ақ пәннің ерекшеліктерін ескере отырып, әрбір тақырып бойынша оқыту үшін ең қолайлы интерактивті немесе. басқа әдістерді дұрыс таңдау.
Дұрыс таңдалған әдістерді қолдану сессияны қызықты және тиімді етеді.
Интерактивті әдістер конструктивизм теориясымен байланысты және бұл әдістерді тәжірибеде қолдану кезінде конструктивизмнің келесі негізгі тұжырымдарын ескеру қажет:
Оқушы өзі үйренуі керек, әйтпесе оған ешкім ештеңе үйрете алмайды;
Мұғалім оқушыларға білімді «ашуға» көмектесетін процесті ұйымдастырады;
Білім болмыстың көшірілген көшірмесі емес, оны адам қалыптастырады.

Пікір қалдыру