Бобурро медонистему намедонистем

БО ДӮСТОН мубодила кунед:

"Бобурро мешиносему намедонем"  мақола дар бораи ин мавзӯъ.

 

                                           «Бобур барои мо фарҳанги бузург, рамзи одобу ахлоқи шарқшиносӣ аст».

                                                                               И.Каримов.                            

                 Дур аз Ватан, орзуи Ватан, дар оташи ишқи Ватан, дар мубориза барои ҳифзи Ватан аз душманон мардонавор, сарлашкари бузург, арбоби давлатӣ, шоири боистеъдод, асосгузори сулолаи Бобуриҳо, шоҳзодаи Темуриён Заҳириддин Муҳаммад Бобур нақш мебозад. дар таърихи кишвар бо мероси ғании маънавию фарҳангии худ нақши муҳим дорад. Арбоби давлатй ва шах-соне, ки бештари вакти худро дар мухорибахо мегузаронанд, хамчун командир, хатто дар давраи пурчушу хуруши хаёти чамъиятиаш, ки хаёти шахсй ва фаъ-олияти у нихоят душвору хавфнок буд, ба кори эчодй вакт ёфта метавонист. аҳли аспу офаринишро гирди худ гирд оварда, сарпарастӣ карда, онҳоро ташвиқ мекард.

                 Халки узбек гузаштаи бойи таърихй ва мероси бузурги миллй дорад. Яке аз мероси тиллоии мо асари шоҳонаи «Бобурнома» мебошад, ки аз ҷониби бобои мо Заҳириддин Муҳаммад Бобур офарида шудааст. Асари «Бобурнома» — узбекй, ёдгории нодири адабиёти чахон, ёдгории таърихй. Дар пьеса вокеахои таърихию сиёсии солхои 1494—1529 дар Осиёи Миёна, Афгонистон ва Хиндустон, ки бевосита бо хаёт ва фаъолияти сиёсии муаллиф алокаманданд, сухан меравад. Мувофики чараёни вокеахое, ки дар асари «Бобурнома» тасвир шудааст, ба 3 кисм таксим мешавад: Мовароуннахри Бобур — 1494-1504; Афгонистон — 1504—1524; Ҳиндустон ба давраҳои ҳукмронӣ аз 1524-1530 тақсим карда мешавад. Тамоми маълумоти дар «Бобурнома» овардашуда, аз чумла, дар бораи вазъи сиёсии Фаргона, Тошканд, Самарканд, Хисор, Чагониён ва Афгонистони Шимолй дар солхои 80-90-уми асри XV ва чоряки аввали асри XVI маълумот медихад. ба таври куллй аз дигар адабиёт бо муфассал ва дакикии худ.

         Дар пьеса дойр ба илмхои чамъиятшиноей, таърих, фалсафа, хукукшиносй, дин, забоншиносй, чугрофия, табиатшиносй, маданият, зироаткорй, богу токдорй ва дигар сохахо маълумоти равшану равшан оварда шудааст, хулосахои аз чихати илмй асоснок дода шудаанд. Дар пьеса чанд сахнаи чанг, ки дар онхо худи Бобур хамчун генерал иштирок карда буд, мохирона тасвир ёфтааст.

              Бобур дар Ҳиндустон муддати хеле кӯтоҳ, ҳамагӣ чор солу ҳашт моҳ (1526-1530) буд. Вай дар «Бобурнома» табиати Хиндустон, муъчизахо, шукУх-хои он, камбудию норасоихои онро тасвир кардааст. Дар натиљаи ба Њиндустон омадани Бобур дар рушди љомеа баъзе таѓйиротњо (масалан, зинда ба зинда дафн кардани зани мурда) ба вуљуд омада, навоварї ба амал омад. Охир, арбоби давлатии Хиндустон Ч- Нехру гуфта буд: «Ба туфайли ба Хиндустон омадани Бобур дар Хиндустон дигаргунихои бузург ба амал омаданд, дар меъморй ва маданият, дар дигар сохахо дигаргунихои нав ба амал омаданд» (Ч. Нехру, «Кашфи Хиндустон»). '', ,, Нигоҳе ба таърихи ҷаҳон '').

    Дар сохтмони Бобур дар «Бобурнома» садхо одамон кор карданд: Нечукким, дар «Зафарнома», вакте ки Мулло Шариф сохтмони масчиди Темурро дар Сангон, Озару Форс, Хиндустон ва бисьёр дигарон муболига мекард, Шашсаду хаштод нафар навозандагон кор мекарданд. дар биноҳои ман ҳар рӯз ва як ҳазору чорсаду наваду як навозанда дар биноҳои ман дар Огра (Агра), Сеҳрида ва Биёнаву Дилпур кор мекарданд.' 'Тошкент 1993, саҳ. 292).

  Маълумот дар бораи этногенез ва этнографияи шахрхо дар асари «Бобурнома»-и Бобур низ хеле пурарзиш ва пурарзиш аст. Барои намуна,

              ,, Кисми асосии ахолии Андичон туркхо мебошанд. Дар Андиҷон ва бозорҳои он касе нест, ки туркиро надонад. Забони халк ба забони адабй наздик аст.

                Хамаи сокинони Исфара навъанд. Онҳо бо забони форсӣ ҳарф мезананд.

                Аҳолии Ғазнӣ мардуми бодиянишин ва афғонҳо мебошанд. Дар Кобул ва атрофи он ёздаҳ ва дувоздаҳ забон ҳарф мезананд (Бобур, Бобурномаи Тошканд, 1993).

              Дар пьеса Бобур эчодиёти оли-мон, нависандагон, шоирон ва рассомони бузургро эътироф намуда, ба онхо дар «Бобурнома» бахои баланд додааст. Масалан, А.Навоий, А, Ҷомӣ, М.Улуғбек….

              Инчунин мулохизахои муаллиф дар бораи рафтор ва табиати шохзодахои Темуриён — Умаршайх, Султон Ахмад, Султон Махмуд, Бойсунгури Мирзо, Султон Хусайн ва дигарон, ки нисбат ба шахсиятхои муайяни таърихй душманй доштанд, ахамияти калон дорад.

           Шахсияти Бобур ба сифати шахсияти бузурги таърихї таваљљўњи муаррихони шарќшиноси Аврупо ва Амрикоро ба худ љалб кардааст. Эдвард Холден, ки «Бобурнома»-ро ба забони инглисї тарљума кардааст, нахуст муќоисаи Бобурро бо Юли Сезари машњур зарур мешуморад: «Хаклиёти Бобур меарзад, ки бештар аз хислати Ќезарро дўст дорад». Дар пешониаш на-виштаанд, ки у одами фазилат баланд аст.

            Вилям Эрскин, ки дар бораи айёми кӯдакӣ ва наврасии Заҳириддин Муҳаммад Бобур роман навиштааст, Бобурро бо шоҳони Осиё муқоиса мекунад: ҳеҷ подшоҳе нахоҳад омад.'' , Бобурнома '' гули осори Бобур аст. Эҷоди «Бобурнома»-и Заҳириддин Муҳаммад Бобур сарчашмаи аҳамияти умумибашарӣ мебошад. Зеро ин муҷассама чаҳор бор ба форсӣ ва чаҳор бор ба инглисӣ тарҷума шудааст, танҳо як дастнависи форсӣ маҳбубияти зиёд дорад, сездаҳ дастхат бо расмҳои зиёди кӯчак оро ёфта, ҳашт бор нашр шудааст, беш аз даҳ нусхаи кӯтоҳи англисӣ барои исботи гуфтаҳои боло кофист. андеша.

            ,, Вакте ки мо ба таърих ру меоварем, бояд дар хотир дошт, ки вай хотираи халк аст. Чунон ки бе хотира инсони комил нест, ояндаи миллате, ки таърихи худро надонад, нест» (И. Каримов, «Асар»).

           Зимни омӯзиши «Бобурнома»-и Заҳириддин Муҳаммад Бобур фаҳмидам, ки мо ҷавонон бояд аз он ифтихор кунем, ки чунин мероси бузурги адабӣ дорем, аз насли ниёгони бузургамон ҳастем. Дар симои худамон хислатҳои бепоёни шахсияти Бобурро, аз қабили матонат, ҷасорат, муҳаббат ба Ватан, ифтихор, дониш, истеъдодро кашф кунем!