11-dekabr, 2020-yil Juma. Yilning 346-kuni. Yil oxiriga 20 kun qoldi.
?TARIXIY VOQEALAR?
220 — Xan imperatori Sian Xan sulolasini tugatib, Cao Cao o’g’li Cao Pi tomonidan taxtdan voz kechishga majbur bo’ldi.
361 — Julian Rim imperiyasining yagona imperatori sifatida Konstantinopolga kirdi.
861 — Abbosiylar xalifasi al-Mutavakkilni al-Muntasirni taxtga ko’targan turk gvardiyasi tomonidan o’ldirilishi. «Samarradagi anarxiya» ning boshlanishi.
969 yil — Vizantiya imperatori Nikeforos II Fokasni uning rafiqasi Teofano va uning sevgilisi, keyinchalik imperator I I Tsimiskes o’ldirgan.
1282 — Orewin ko’prigi jangi: Uelsning so’nggi tug’ilgan shahzodasi Llywelyn ap Gruffudd, Uels o’rtalarida, Built-Uels yaqinidagi Cilmeri shahrida o’ldirilgan.
1602 yil — Savoy gersogi Charlz Emmanuel I va uning qaynonasi, ispaniyalik Filipp III qo’mondonligidagi kuchlar tomonidan kutilmagan hujum Jeneva fuqarolari tomonidan qaytarildi. (Fête de l’Escalade tomonidan har yili nishonlanadi.
1675 yil — Antonio de Vea ekspeditsiyasi Patagoniyaning g’arbiy qismidagi San Rafael ko’liga kirdi.
1688 yil — ulug’vor inqilob: Angliyalik Jeyms II, Frantsiyaga qochib ketmoqchi bo’lganida, Buyuk Sohilning muhrini Temza daryosiga tashlaydi.
1792 yil — Frantsiya inqilobi: Frantsiya qiroli Lui XVI Milliy konventsiya tomonidan xiyonat qilgani uchun sudga tortildi.
1815 yil — AQSh Senati moliya bo’yicha tanlangan qo’mitani va yagona milliy valyutani tuzdi, AQSh Senatining moliya bo’yicha qo’mitasi avvalgi vakili.
1816 — Indiana AQShning 19-shtati bo’ldi.
1868 yil — Paragvay urushi: Braziliya qo’shinlari Avay jangida Paragvayni mag’lub etishdi.
1899 yil — Ikkinchi Boer urushi: Magersfontein jangida general Piet Kronye boshchiligidagi burlar Kimberli qamalidan xalos bo’lishga harakat qilgan lord Metuen buyrug’i bilan Buyuk Britaniya imperiyasi kuchlariga mag’lubiyatga uchradi.
1905 yil — Ukrainaning Kiyev shahrida (o’sha paytda Rossiya imperiyasining bir qismi bo’lgan) ishchilar qo’zg’oloni bo’lib, Shuliavka respublikasini tashkil etdi.
1907 yil — Yangi Zelandiya parlament binolari deyarli butunlay olov bilan vayron qilingan.
1917 yil — Birinchi jahon urushi: Britaniyalik general Edmund Allenbi Quddusga piyoda kirib, harbiy holatni e’lon qildi.
1920 yil — Irlandiyaning Mustaqillik urushi: Yaqinda IRA pistirmasi uchun qasos sifatida Britaniya kuchlari Kork shahridagi ko’plab binolarni yoqib yuborishdi. Ko’pgina tinch aholi Britaniya kuchlari tomonidan kaltaklangan, o’qqa tutilgan, o’g’irlangan va og’zaki haqorat qilinganligini xabar qilmoqda.
1925 yil — Rim-katolik papasining Quas primas ensiklopediyasi Qirol Masih bayramini o’tkazdi.
1927 yil — Guanchjou qo’zg’oloni: Kommunistik qizil gvardiyachilar Xitoyning Guanchjou shahrida qo’zg’olon boshladilar, shaharning katta qismini egallab oldilar va Guanchjou Sovet tuzilganligini e’lon qildilar.
1931 yil — Vestminster to’g’risidagi nizom 1931 yil: Buyuk Britaniya parlamenti Buyuk Britaniya va Hamdo’stlik dominiyalari — Avstraliya, Kanada, Nyufaundlend, Yangi Zelandiya, Janubiy Afrika va Irlandiya o’rtasida qonunchilik tengligini o’rnatdi.
1934 yil — Bill Uilson, «Anonymous Alcoholics» ning asoschilaridan biri oxirgi ichimlikni ichdi va oxirgi marta davolanishga kirishdi.
1936 yil — Abdlik inqirozi: Edvard VIII Buyuk Britaniyaning qiroli va Buyuk Britaniyaning dengizlaridan tashqari dominionlari va Hindiston imperatori lavozimidan voz kechishi kuchga kirdi.
1937 yil — Ikkinchi Italiya-Efiopiya urushi: Italiya Millatlar Ligasini tark etdi.
1941 yil — Ikkinchi jahon urushi: Germaniya va Italiya Amerika Qo’shma Shtatlariga urush e’lon qildilar, amerikaliklarning Yaponiya imperiyasiga qarshi urush e’lon qilganlaridan keyin Perl-Harborga qilingan hujumdan keyin. AQSh o’z navbatida ularga qarshi urush e’lon qiladi.
1941 yil — Ikkinchi jahon urushi: Polsha Yaponiya imperiyasiga qarshi urush e’lon qildi.
1941 yil — Ikkinchi jahon urushi: Yaponiya imperatori floti Veyk orolidagi jang paytida birinchi marta er usti kemalarini yo’qotdi.
1946 — Birlashgan Millatlar Tashkilotining Xalqaro Favqulodda vaziyatlar fondi (YuNISEF) tashkil etildi.
1948 yil — Arab-Isroil urushi: Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyaning 194-sonli rezolyutsiyasini qabul qildi va mojaroga vositachilik qilish uchun kelishuv komissiyasini tuzdi.
1958 yil — Frantsiyaning Yuqori Volta va Frantsiyaning Dahomey o’z-o’zini boshqarishni Frantsiyadan oladi, mos ravishda Yuqori Volta Respublikasi (hozirgi Burkina Faso) va Dahomey Respublikasi (hozirgi Benin) bo’lib, Frantsiya hamjamiyatiga qo’shiladi.
1960 yil — Frantsiya prezidenti Sharl de Golning tashrifi paytida Frantsiya Jazoirda namoyishchilar bilan zo’ravon to’qnashuvda frantsuz kuchlari bostirildi.
1962 yil — Artur Lukas, qotillikda ayblanib, Kanadada qatl qilingan oxirgi odam.
1964 yil — Che Gevara Nyu-York shahrida Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bosh assambleyasida nutq so’zladi.
1972 yil — Apollon 17 Oyga tushish bo’yicha oltinchi va so’nggi Apollon missiyasiga aylandi.
1978 yil — Lufthansa heisti Lucchese oilasining sherigi Jimmi Burk boshchiligidagi guruh tomonidan sodir etilgan. Bu o’sha paytda Amerika zaminida sodir bo’lgan eng yirik naqd talonchilik edi.
1980 yil — AQSh Kongressi tomonidan atrof-muhitga qarshi keng qamrovli javob, kompensatsiya va javobgarlik to’g’risidagi qonun (Superfund) qabul qilindi.
1981 yil — El Mozote qirg’ini: Salvadorda qurolli kuchlar Salvador fuqarolar urushi paytida partizanlarga qarshi kampaniyada 900 ga yaqin tinch aholini o’ldirgan.
1990 yil — Albaniya bo’ylab talabalar va ishchilar namoyishlari boshlandi, natijada Albaniyada kommunizm qulashiga sabab bo’ldi.
1994 yil — Birinchi Chechen urushi: Rossiya prezidenti Boris Yeltsin Rossiya qo’shinlarini Chechenistonga kiritishni buyurdi.
1994 yil — Filippin aviakompaniyasining 434-reysida Filippinning Manila shahridan Yaponiyaning Tokio shahriga ketayotgan paytda bomba portlab, biri halok bo’lgan. Kapitan samolyotni xavfsiz ravishda qo’nish imkoniyatiga ega.
1997 yil — Kioto protokoli imzolash uchun ochildi.
1998 yil — Thai Airways aviakompaniyasining 261-reysi Surat Tani aeroporti yaqinida qulab tushdi va 101 kishi halok bo’ldi. Airbus A310-200 samolyotida uchayotgan uchuvchi fazoviy yo’nalishni buzgan deb taxmin qilinmoqda.
1999 yil — SATA Air Açores 530M reysi Azoradagi San-Xorxe orolida Piko da Esperança ustiga qulab tushdi va 35 kishini o’ldirdi.
2001 yil — Xitoy Xalq Respublikasi Jahon savdo tashkilotiga (JST) a’zo bo’ldi.
2005 yil — Angliyaning Xemel Xempstid shahrida Buncefield neft omborida yong’in sodir bo’ldi.
2005 yil — Kronulla g’alayonlari: minglab oq tanli avstraliyaliklar etnik zo’ravonliklarga qarshi namoyish o’tkazdilar, natijada yangi Janubiy Uelsning Kronulla shahrida Livan deb o’ylagan har kimga qarshi tartibsizlik yuzaga keldi; bular Cronulla-ga qarshi etnik hujumlar bilan davom etmoqda.
2006 yil — Holokost haqidagi global qarashlarni ko’rib chiqish bo’yicha xalqaro konferentsiya Eronning Tehron shahrida o’sha paytdagi prezident Mahmud Ahmadinajod tomonidan ochilgan; Isroil va Amerika Qo’shma Shtatlari kabi davlatlar tashvish bildirmoqda.
2006 yil — Meksika prezidenti Felipe Kalderon, Mikoakan shtatida giyohvand moddalar kartelini zo’ravonligini to’xtatish uchun harbiy hujumni boshladi. Ushbu harakat ko’pincha Meksikadagi giyohvandlik urushidagi birinchi voqea sifatida qaraladi.
2007 yil — Magrebdagi qo’zg’olon: Jazoir, Jazoirda, biri Oliy Konstitutsiyaviy sud yonida, ikkinchisi Birlashgan Millatlar Tashkilotining idoralari yonida ikkita avtomashina portladi.
2008 yil — Bernard Madoff hibsga olingan va 50 milliard dollarlik Ponzi sxemasida qimmatli qog’ozlarni firibgarlikda ayblangan.
2012 yil — Suriyaning Aqrab alavitlar qishlog’idagi portlashlarda kamida 125 kishi halok bo’ldi va 200 ga yaqin odam jarohat oldi.
2017 yil — Nyu-York shahri bombardimon qilishga urindi: Nyu-York metrosida, Tayms maydonida — 42-chi ko’chada / Port Authority avtobus terminalida quvurli bomba qisman portladi. To’rt kishi jarohat olgan, shu jumladan jinoyatchi.
2019 yil — 2019 yilgi Buginvil mustaqilligi bo’yicha referendum natijalari e’lon qilindi. Natijalar ko’p jihatdan bir tomonlama. 98 foizdan ortiq saylovchilar Bougainville mustaqilligi uchun ovoz berishadi.
?TAVALLUD TOPGANLAR?
1445 yil — Eberxard I, Vyurtemberg gertsogi (1496 yil vafot etgan).
1465 — Ashikaga Yosixisa, yapon syoguni (1489-yilda vafot etgan).
1475 — Papa Leo X (1521-yilda vafot etgan)
1566 — Manuel Kardoso, portugaliyalik organist va bastakor (1650 yilda vafot etgan).
1595 — Xeo Mok, koreys siyosatchisi, shoir va olim (1682 yil vafot etgan).
1613 — Amar Singx Rathor, Rajput zodagonlari (1644-yilda vafot etgan).
1680 — Emanuele d’Astorga, italiyalik bastakor (1736 yil vafot etgan).
1712 — Franchesko Algarotti, italiyalik shoir, faylasuf va tanqidchi (1764 yilda vafot etgan).
1725 — Jorj Meyson, amerikalik huquqshunos va siyosatchi (1792 yilda vafot etgan).
1758 — Karl Fridrix Zelter, nemis bastakori, dirijyor va o’qituvchi (1832-yilda vafot etgan).
1761 — Gian Domeniko Romagnosi, italiyalik fizik, iqtisodchi va huquqshunos (1835 yil vafot etgan).
1781 — Devid Bryus, Shotland fizigi, matematik va astronom (1868 yil vafot etgan).
1801 — Kristian Ditrix Grabbe, nemis shoiri va dramaturg (1836 yil vafot etgan).
1803 — Gektor Berlioz, fransuz bastakori, dirijyor va tanqidchi (1869-yilda vafot etgan).
1810 — Alfred de Musset, frantsuz dramaturg, shoir va roman yozuvchisi (1857 yil vafot etgan).
1830 yil — Gavayi shtatidan Kamexameha V (1872 yil vafot etgan).
1837 — Vebster Polson, ingliz qurilish muhandisi (1887 yil vafot etgan).
1838 — Jon Labatt, kanadalik pivo ishlab chiqaruvchisi va tadbirkor (1915 yil vafot etgan).
1843 — Robert Koch, nemis mikrobiologi va shifokori, Nobel mukofoti sovrindori (1910 yil vafot etgan).
1856 — Georgi Plexanov, rus faylasufi, nazariyotchi va muallif (1918-yilda vafot etgan).
1858 — Vladimir Nemirovich-Danchenko, rus rejissyori, prodyuser va dramaturg (1943 yil vafot etgan).
1861 — Frederik Eveleigh-de-Moleyns, 5-baron Ventri, ingliz armiyasi zobiti va ingliz-irland tengdoshi (1923-yilda vafot etgan).
1863 — Enni Jump Kannon, amerikalik astronom va akademik (1941 yil vafot etgan)
1872 — Rene Bull, ingliz rassomi va fotograf (1942 yil vafot etgan).
1873 — Josip Plemelj, sloveniyalik matematik va akademik (1967 yilda vafot etgan).
1875 — Yehuda Leyb Maymon, Moldova-Isroil ravvini va siyosatchi (1962 yilda vafot etgan).
1880 — Frank Tarrant, avstraliyalik kriketchi va hakam (1951-yilda vafot etgan).
1882 — Subramaniya Bxarati, hind jurnalisti va shoiri (1921 y. vafot etgan).
1882 — Maks Born, nemis fizigi va matematikasi, Nobel mukofoti laureati (1970 yilda vafot etgan).
1884 — Piet Ooms, gollandiyalik suzuvchi va suv polosi o’yinchisi (1961 yil vafot etgan).
1889 — Uolter Knott, amerikalik fermer va tadbirkor, Knottning Berri fermasiga asos solgan (1981 yilda vafot etgan).
1890 — Karlos Gardel, frantsuz-argentinalik qo’shiqchi va qo’shiq muallifi va aktyor (1935 yil vafot etgan).
1890 — Mark Tobi, amerikalik-shveytsariyalik rassom va o’qituvchi (1976-yilda vafot etgan).
1893 — Leo Ornshteyn, rus-amerikalik pianinochi va bastakor (2002 yil vafot etgan).
1897 — Ronald Skirt, ingliz askari (1977 yil vafot etgan).
1899 — Xulio de Karo, argentinalik skripkachi, bastakor va dirijyor (1980 yil vafot etgan).
1900 yil — Germina Tirlova, chexoslovakiyalik animator, ssenariy muallifi va kinorejissyor (1993 yil vafot etgan).
1904 — Marj, amerikalik karikaturachi (1993 yil vafot etgan).
1905 — Robert Henriques, ingliz fermeri, muallif va translyator (1967 yilda vafot etgan).
1905 — Gilbert Roland, meksikalik amerikalik aktyor va qo’shiqchi (1994 yil vafot etgan).
1908 — Elliott Karter, amerikalik bastakor va akademik (2012 yil vafot etgan).
1908 — Manoel de Oliveyra, portugaliyalik aktyor, rejissyor, prodyuser va ssenariy muallifi (2015 yilda vafot etgan).
1908 — Xakun Djurxus, forabiyalik o’qituvchi va siyosatchi, Farer orollarining 4-bosh vaziri (1987 yil vafot etgan).
1908 yil — Amon Got, avstriyalik fashistlarning urush jinoyatchisi (1946 y. Vafot etgan).
1909 — Ronald Makki, avstraliyalik askar, jurnalist va muallif (1991 yil vafot etgan).
1910 — Mildred Kleghorn, tub amerikaliklar raisi va o’qituvchi (1997 yil vafot etgan)
1911 — Val Gost, ingliz-amerikalik rejissyor, prodyuser, ssenariy muallifi va bastakori (2006 y. Vafot etgan).
1911 — Nagib Mahfuz, misrlik muallif, dramaturg va ssenariy muallifi, Nobel mukofoti sovrindori (2006 y. Vafot etgan).
1911 — Qian Xuesen, xitoylik aerodinamik va akademik (2009 yil vafot etgan).
1912 — Karlo Ponti, italiyalik-shveytsariyalik kino prodyuser (2007-yilda vafot etgan).
1913 — Jan Marais, frantsuz aktyori va rejissyori (1998 yil vafot etgan).
1916 — Peres Prado, kubalik-meksikalik qo’shiq muallifi, pianinochi va guruh rahbari (1989 yil vafot etgan).
1916 — Elena Garro, meksikalik muallif va dramaturg (1998 yil vafot etgan).
1918 — Klinton Adams, amerikalik rassom va tarixchi (2002 yil vafot etgan).
1918 — Aleksandr Soljenitsin, rus yozuvchisi, tarixchi va qissa yozuvchisi, Nobel mukofoti laureati (2008 yil vafot etgan).
1919 — Kliff Mishelmor, ingliz televidenie boshlovchisi va prodyuseri (2016 yilda vafot etgan).
1919 — Mari Vindzor, amerikalik aktrisa (2000 yil vafot etgan).
1920 yil — Meri Ayvi Burks, amerikalik ekologik faol (2007 yil vafot etgan)
1920 yil — Denis Jenkinson, ingliz mototsikl poygachisi va jurnalist (1996 yilda vafot etgan).
1921 — Ilmar Laaban, estoniyalik shoir va publitsist (2000 yil vafot etgan).
1921 — Liz Smit, ingliz aktrisasi (2016 yil vafot etgan).
1922 — Grigoris Bitikotsis, yunon qo’shiq muallifi (2005 yil vafot etgan).
1922 — Dilip Kumar, pokistonlik-hindistonlik aktyor, rejissyor va ssenariy muallifi
1922 — Maila Nurmi, fin-amerikalik aktrisa, prodyuser va ssenariy muallifi (2008 yil vafot etgan).
1922 — Greys Peyli, amerikalik qissa yozuvchi va shoir (2007 yil vafot etgan).
1923 — Betsi Bler, amerikalik aktrisa va raqqosa (2009 yil vafot etgan).
1923 — Lillian Kan, Vengriyada tug’ilgan amerikalik ishbilarmon ayol, Coach, Inc kompaniyasining asoschilaridan biri (2013 y. Vafot etgan).
1923 — Morri Tyorner, amerikalik komikslar yaratuvchisi (2014 yil vafot etgan).
1924 — Dok Blanshard, amerikalik futbolchi va polkovnik (2009 y. Vafot etgan).
1925 — Aaron Foyershteyn, amerikalik ishbilarmon va xayriya ishi
1925 — Pol Greengard, amerikalik nevrolog va akademik, Nobel mukofoti laureati (vafot 2019).
1925 — Jeyms Sallivan, amerikalik siyosatchi (2012-yilda vafot etgan).
1926 — Katta Mama Tornton, amerikalik qo’shiq muallifi (1984 yil vafot etgan).
1929 — Aksel Anderson, nemis aktyori va prodyuserlik menejeri (2012 y. Vafot etgan).
1929 yil — Subxash Gupte, hind krikeri (2002 y. Vafot etgan).
1930 — Chus Lemprev, ispan aktrisasi (2016 yil vafot etgan).
1930 — Jan-Luis Trintignant, frantsuz aktyori, rejissyor va ssenariy muallifi
1931 — Rajneesh, hind gurusi, tasavvufchi va o’qituvchi (1990 yil vafot etgan).
1931 — Ronald Dvorkin, amerikalik faylasuf va olim (2013 yil vafot etgan).
1931 — Rita Moreno, Puerto-Riko-amerikalik aktrisa, qo’shiqchi va raqqosa
1932 — Enrike Bermudes, Nikaragua polkovnigi va muhandisi (1991 yil vafot etgan).
1932 — Keyt Uoldrop, amerikalik yozuvchi va shoir
1933 — Akvilino Pimentel, kichik, filippinlik davlat xizmatchisi va siyosatchi, Filippin Senatining 23-prezidenti (2019 yilda vafot etgan).
This blog has a lot of extremely helpful info on it! Cheers for informing me.