Құрметті жерлес, сізбен өз Отанымыз Өзбекстан туралы сөйлесейік. Бұл өте қызықты әңгіме-саяхат. Өйткені туған жерге саяхат адамның өз тарихы, өз тарихына саяхаты сияқты қызық.
Өзбекстан - әлемдегі ең ежелгі және бірегей елдердің бірі. Оны өмірінде бір рет көруді армандағандар қаншама. Ал сізбен бірге оның қойнында өмір сүріп, таза ауадан, мөлдір судан, теңдесі жоқ нығметке бөленеміз. Мұндай бақыт әркімде бола бермейді.
Өзбекстанның қай облысында орналасқанын білесіз бе? Алдымен «аймақ» деген сөздің мағынасын білгіңіз келетінін сеземіз. Аймақ – араб сөзі, бағыт, шекара, аумақ деген мағынаны білдіреді. Бұл сөзді кең және тар мағынада қолдануға болады. Бұл бірнеше елдерді қамтитын аумақты білдіреді. Мысалы, Орталық Азия аймағы деген сөздің мағынасы кең. Өйткені Орталық Азия аймағына көптеген елдер кіреді. Тар мағынада бұл сөз белгілі бір елдің ішіндегі бірнеше провинцияны білдіреді. Мәселен, теледидар мен радиодан «еліміздің оңтүстік өңірлерінде көктемгі жұмыстар басталды» дегенді естіген боларсыз. Ендеше, айтыңызшы, еліміздің оңтүстік аймақтары деп қай өңірді түсінесіз?
Біреу туған жеріміз туралы сұраса, ең алдымен осы ақпаратты айтуымыз керек.
Өзбекстан – Орталық Азияның орталық және солтүстік бөлігінде орналасқан мемлекет. Солтүстік-шығысында Қырғызстанмен, солтүстігі мен солтүстік-батысында Қазақстанмен, оңтүстік-батысында Түркіменстанмен, оңтүстік-шығысында Тәжікстанмен, оңтүстігінде ішінара Ауғанстанмен шектеседі. Жалпы ауданы 447 400 шаршы шақырым. Ауданның бестен төрт бөлігін жазықтар, аз бөлігін таулар, қыраттар, тау беткейлері құрайды. Өзбекстан арқылы Орталық Азияның ірі өзендері Амудария мен Сырдария ағып өтеді. Еліміздің шығыс және оңтүстік-шығыс бөлігінде Тиёншан, Алай, Түркістан, Зарафшан, Гисар таулары бар. Бұл таулардың ішінде Ферғана, Зарафшан, Китаб-Шахрисабз, Сурхан-Шерабад, Чирчик-Ахангарон сияқты үлкен аңғарлар бар. Халықтың негізгі бөлігі осы алқаптарда тұрады.
Еліміздің суреті бар картаға мұқият қарадыңдар ма? Оны бірге қарастырайық. Мұнда әр аймақ әр түрлі. Әрбір аймақ пен провинция өзінің ерекше табиғатымен, халқымен және қайталанбас мәдениетімен ерекшеленеді. Президент Ислам Кәрімовтің мына сөзіне сүйенеді:
Расында да, еліміздің алуан түрлілігі мен бірегейі соншалық, Өзбекстан дегенде біз Ферғана алқабының әсем қалалары мен ауылдарын, Самарқанд, Бұхара, Хиуа қалаларының көне сәулет ескерткіштерін, Қарақалпақстанның кең-байтақ кеңістігін, Ташкенттің әсем де айбынды бейнесін көзге елестетеміз. , Қашқадарияның ұлан-ғайыр шоқылары, Сұрхандарияның таулары, әр өңір халқының өзіндік салт-дәстүрлері.
Олардың әрқайсысы туралы Президент Ислам Кәрімов өз еңбектерінде тамаша сөздер айтқан. Міне, солардың бірнеше мысалдары, сіз оларды мұқият оқып, есте сақтайсыз деп үміттенеміз.
«Ташкент – Шығысқа апаратын үлкен саяси қақпа. Экономикалық және рухани мәртебесі, ғылымы, мәдениеті, шығармашылығы мен ғылыми әлеуеті жоғары дамыған, дүниежүзіне танылған еліміздің астанасы».
«Бұхара қашаннан ержүрек батырлар мекені болған. Бұл бүгінде бүкіл әлем мойындаған өзбек ұлттық күресінің отаны».
«Сұрхандария оазисі туралы айтар болсам, біріншіден, бұл бір жағында кең алқапты, әдемі, шуақты ел.Алдымызда z пайда болады. Біз осынау әсем, қайталанбас елде өмір сүретін еңбекқор, толерантты, жүрегі ашық, жүрегі жылы адамдарды елестетеміз».
«Ташкент облысы дегенде Чатқал, Өгем, Шымған сияқты таулары, құнарлы егістіктері, алып өнеркәсіп орындары, заманауи қалалары, гүлденген ауылдары, әсем бақтары бар әсем тауды айтамыз. Оазис пайда болады».
«Самарқан – мыңдаған жылдық тарихы бар, халқымыздың, ұлтымыздың даңқын төрткүл әлемге таратқан тәңірлік мекен.
Самарқанд – даңқты өткені, бүгіні бақытты және мәңгілік болашағы бар қала».
«Қашқадария – еліміздің табиғи байлығы мол өңірлерінің бірі, әлеуеті зор, әсем де ерекше, Алланың назарында. Бұл оазисте өз елін құрған және адал өмір сүрген ержүрек және батыл адамдардың Отаны ».
«Науаи өлкесі дегенде біз осынау әсем шұраттың қайталанбас табиғатын, шексіз шөлдері мен егістіктерін, кең жайлауларын, сондай-ақ орасан зор индустриялық аймағын айтамыз».
Кезінде Джизах оазисінің әсем де ерекше түкпірлерін, Бахмал мен Заминнің көрінісін, Фориштің биік тауларын көрген адам бұл жерлерге еріксіз тәнті болады», - деді.
«Өзбекстанның болашағы – Қарақалпақстанның болашағы, Қарақалпақстанның болашағы – Өзбекстанның болашағы десек қателеспейміз».
«Хорезмнің даңқты тарихы бізге өткен мұраларымызға лайықты мақтаныш сезімін береді. Өйткені Хорезм тарихы – өзбек мемлекеттілігі тарихының құрамдас бөлігі, оның құдіреті мен көнелігінің символы.
«Сырдария тарихы халқымыз тарихының құрамдас бөлігі ретінде ұзақ және көне».
«Әндіжан дегенде біз ұлы тұлға, ұлы ақын және ойшыл, мемлекет қайраткері, Тимуридтер ұрпағы Захириддин Мұхаммед Бабырды айтамыз. Біз үшін Бабыр – ұлы мәдениеттің, жоғары шығыстық әдеп пен адамгершіліктің символы».
«Ферғана облысы – республиканың басты тауларының бірі».
«Наманган халқы ғасырлар бойы өзінің қайталанбас ерекшеліктерін, тарихын, дәстүрі мен әдет-ғұрпын, қайталанбас диалектісін сақтап қалды. Бұл адамдарға еңбекқорлығы, адамгершілігі, мейірімділігі мен жанашырлығы қызғанышпен қарайды. Наманғандықтар балаларына «сен» демейді, «сен» дейді.
Ақындарымыздың әнұранға арнаған өлеңдерін еске алайық. Сіз де мұндай өлеңдерді көп білетін шығарсыз. Білмегеніңді қазір оқып, дәптеріңе жазып аласың.
Сезімтал ақын Хамид Олимжон «Өзбекстан» атты өлеңінде еліміздің қайталанбас сұлулығын, табиғатын былайша суреттейді:
Жер күнді қант құмыраның астына қойса, от жағылады,
Чили жасауды білмедім, өзен,
Ернінен қант тамшыласа, сормаймын ба?
Бұл өлеңдерде еліміздің табиғатының сүйкімділігі, өзбек жерінің кең пейілділігі, еліміздің күннің жылуы – барлық сұлулық бейнеленген. Ғафур Ғұлам бау-бақшаларды қант құмырасына теңейді. Ол күнді қазан астында от жағып жүрген аспазшыға теңейді. Шілде, дарой сияқты жүзім сорттары пісіп, аузынан бал тамып тұрғаны кімге ұнамайды. Елді сүю адамды сондай ақын етеді.
Белгілі қаһарман ақынымыз ӘбдуУаӨріповтың «Өзбекстан – туған жерім» атты өлеңінде Отанымыздың бейнесі айқын көрініс тапқан. Ақын Өзбекстанның, яғни сүйікті Отанының адам өмірінің мәні мен мақсатын айқындайтын баға жетпес игілігі екенін, мақтан тұтатынын атап көрсетеді. Бұл өлеңнің алғашқы жолдарында Өзбекстан әр бала өз бақыты мен қуанышын көретін, әлі ешкім білмейтін шындықтарды ашатын бірегей ел ретінде суреттеледі:
