De wetenschappelijke activiteit van Abu Rayhan Beruni vormt een hele periode in de ontwikkeling van de wetenschap. Hij was geïnteresseerd in de breedte en diepte van zijn wetenschappelijke interesses, vermeed abstracte kennis en was geïnteresseerd in kwesties die direct verband hielden met het echte leven van de mensheid, zowel op het gebied van materiële cultuur als op het gebied van spirituele cultuur. De beroemde oosterse wetenschapper, academicus Ignatiy Krachkovskiy beoordeelde het hoge wetenschappelijke potentieel van de geleerde als "het is gemakkelijker om de wetenschapsgebieden op te sommen waarin hij niet geïnteresseerd is dan de wetenschapsgebieden waarin hij geïnteresseerd is" (I.Yu. Krachkovskii Izbrannie sochineniya. T.4.-S.247).
Zijn wetenschappelijke erfgoed is van encyclopedisch belang. Abu Rayhan Beruni somt zijn wetenschappelijke werken op. Het laat zien dat zijn boeken en verhandelingen die vóór 1035 zijn geschreven, 113 bereikten. Als we zijn latere werken erbij betrekken, bestaat het door hem nagelaten wetenschappelijk erfgoed uit 152 boeken en pamfletten. De werken van de wetenschapper zijn divers van onderwerp. Veel van zijn werken werden in hun tijd beschouwd als een soort encyclopedie.
70 van zijn werken gaan over astronomie, 20 over wiskunde, 12 over aardrijkskunde en geodesie, 3 over mineralogie, 4 over cartografie, 3 over klimaatwetenschap, één over natuurkunde, één over geneeskunde, 15 over geschiedenis en etnografie, 4 over filosofie, 18 over literatuur en andere disciplines. is about Abu Rayhan Beruni vertaalde ook verschillende wetenschappelijke en literaire werken uit verschillende talen.
Op dit punt kunnen we zeggen dat Beruni een briljant geleerde was die ook als bibliograaf werkte. Hij stelde een bibliografie van zijn wetenschappelijke werken samen en gaf een lijst van zijn werken en achtergrondinformatie voor het gemak van zijn tijdgenoten.
Nadat hij de lijst van zijn werken had samengesteld, schreef Beruni nog twee belangrijke boeken. Een daarvan is Mineralogie. Voor die tijd wordt deze verhandeling beschouwd als het beste, ongeëvenaarde werk op het gebied van mineralogie in Centraal-Azië en het Midden-Oosten, en zelfs in Europa. Beruni verzamelde gedurende lange tijd materialen tijdens het schrijven van dit werk. Wonen in India en Afghanistan, de centra van mijnbouw en handel in edelstenen, speelden voor hem een belangrijke rol bij het schrijven van dit werk. Beruni belicht in dit werk zowel theoretische als praktische kwesties. Bij het beschrijven van elke edelsteen of metaal in het werk "Mineralogie", citeert hij ook fragmenten uit de gedichten die door Arabische klassieke dichters over die edelsteen en dat metaal zijn geschreven. In deze twee werken, "Mineralogiya" en "Saydana" ("Pharmacognosia"), worden veel gedichten aangehaald. In "Mineralogie" zijn er meer dan 30 namen van edelstenen en mineralen, bepaling van hun chemische en fysische eigenschappen, smelttesten, wetenschappelijke informatie over bijna alle edelstenen en verschillende mineralen, hun legeringen. In het werk van Beruni worden de prijzen van mineralen en ertsen in hun tijd, de geneeskrachtige eigenschappen van sommige ervan en enkele interessante etnografische informatie met betrekking tot zeldzame stenen en metalen beschreven, die het belang van dit boek als belangrijke historische bron verder vergroten.
Bij het beschrijven van elke edelsteen of metaal in het werk "Mineralogie", citeert hij ook fragmenten uit de gedichten die zijn geschreven door Arabische klassieke dichters over die edelstenen en metalen. Namen van 84 dichters wiens gedichten in het werk worden genoemd. Onder hen zijn er klassieke Arabische dichters die de islam voorgingen, en dichters die tegelijkertijd met Beruni in Bazna woonden. Gedichten worden meestal gegeven in kleine fragmenten van 1, 2, 3 en 4 regels.
Het manuscript van Beruni's laatste werk - "The Book of Medicinal Plants" werd in de jaren '30 van de XNUMXe eeuw in Turkije gevonden. Het werk staat bekend als "Saydana", waarin Beruni informatie geeft over geneeskrachtige planten die groeien in het Oosten, vooral in Centraal-Azië. In zijn memoires zegt Beruniy, die zijn hele leven bezig was met het lezen van werken die verband houden met de medische wetenschap, over de twee boeken die hij had: Tegenover deze afbeelding staat in Griekse letters zijn medicijn geschreven. Het tweede boek was het "Book of Remedies" van Oribas, een oude Griekse arts die in de XNUMXe eeuw leefde. Ik heb dit boek in het Arabisch gekopieerd omdat ik zeker was van de juiste ideeën over geneeskunde."
Beruni's werk over farmacologie, het moeilijkste in de geneeskunde, heet "Kitab as-say-dona - fi-t-tibb" ("Farmacologie in de geneeskunde" - "Saydana"). In zijn werk toont hij de groeiplaatsen, tekens, helende eigenschappen van elke plant, het verschil tussen de een en de ander, en de mogelijkheid om de een te geven in plaats van de ander. Beruni plaatst de namen van geneeskrachtige planten in alfabetische volgorde in zijn werk "Saydana". Het geeft een volledige beschrijving van de naam van geneeskrachtige planten, hun uiterlijk, waar ze groeien, in welk seizoen ze bloeien en produceren, tot welke familie de plant behoort en voor welke ziekten ze wordt gebruikt. Professor Ubaidulla Karimov, een Beruni-geleerde, ontdekte dat Beruni de namen van medicinale stoffen in 31 talen en dialecten beschrijft in zijn werk "Saydana". Hieruit blijkt dat hij veel talen kent.
Het specificeert ook de namen van elke medicinale plant in het Arabisch, Perzisch, Roemeens, Turks, Indiaas en Khorezm-talen. Hiermee erfde Beruni ook het woordenboek van geneeskrachtige planten. Bovendien noemde Beruni de namen van 65 dichters in "Saydana" en citeerde verzen uit hun gedichten. Het werk bevat 350 poëtische fragmenten van in totaal 141 regels.
Het is geen toeval dat Beruni zoveel verwijst naar oude Arabische poëzie, die verschillende informatie bevat over het leven van de Arabieren in de pre-islamitische periode en de eerste eeuwen van de islam, evenals de namen van verschillende planten en dieren. Daarom dient poëtisch bewijs als een extra beschrijvend hulpmiddel bij het onthullen van de essentie van de naam van elke beschreven substantie in "Saydana". Tegelijkertijd getuigen ze van het oude bestaan van dit of dat woord in de Arabische taal. We zien dat dit werk wordt gepresenteerd als een encyclopedische bron van oude informatie over het Arabische land. Het werk is ook belangrijk omdat het een belangrijke bron is in veel wetenschappelijke studies.
Het zou niet verkeerd zijn om de bovengenoemde twee werken van Beruni een onschatbare bron te noemen op het gebied van bibliografie en encyclopedie. Beruni was een encyclopedische wetenschapper die productief was op alle gebieden van de wetenschap. Zijn unieke vermogen op het gebied van wetenschappelijk werk werd erkend door vele tijdgenoten en andere wetenschappers. Concluderend kan worden gezegd dat verschillende werken die door Beruni zijn geschreven een uitstekend voorbeeld zijn van de eerste bibliografische bronnen in Centraal-Azië.
