Bugun 30-noyabr 2020-yil, Dushanba. Yilning 335-kuni, yil yakuniga 31 kun qoldi.
Hodisalar
● 977 — imperator Otto II Parijdagi qamalni olib tashladi va orqaga qaytdi. Uning orqa qo’riqchisi qirol Lotar III boshchiligidagi frank kuchlari tomonidan Aisne daryosidan o’tayotganda mag’lubiyatga uchragan.
● 1707 yil — Pensakolani ikkinchi qamal qilish inglizlarning Florida shtatidagi Pensakolani qo’lga kirita olmagani bilan tugaydi.
● 1718 yil — Shvetsiya qiroli Karl XII Norvegiyadagi Fredriksten qal’asini qamal qilish paytida vafot etdi.
● 1782 — Amerika inqilobiy urushi: Parij shartnomasi: Parijda AQSh va Buyuk Britaniyaning vakillari tinchlik to’g’risida dastlabki maqolalarni imzoladilar (keyinchalik 1783 yilgi Parij shartnomasi sifatida rasmiylashtirildi).
● 1786 — Buyuk Toskana knyazligi, Pietro Leopoldo I boshchiligida, o’lim jazosini bekor qilgan birinchi zamonaviy davlatga aylandi (keyinchalik shaharlar Hayot kuni uchun eslandi).
● 1803 yil — Balmis ekspeditsiyasi Ispaniyada Ispaniyada va Ispaniyada va Filippinda millionlab odamlarni chechakka qarshi emlash maqsadida boshlandi.
● 1803 yil — Yangi Orleanda Ispaniya vakillari Luiziana o’lkasini rasmiy ravishda Frantsiya birinchi respublikasi rasmiylariga topshirdilar. Faqat 20 kundan so’ng, Frantsiya Luiziana Sotib olish joyi bilan bir xil erni AQShga topshiradi.
● 1804 yil — Demokrat-Respublikachilar nazorati ostidagi Amerika Qo’shma Shtatlari Senati Federalist Oliy sud sudyasi Semyuel Chayzga nisbatan impichment bo’yicha sud jarayonini boshladi.
● 1829 yil — Birinchi Uelland kanali sinovdan o’tkazilishi uchun ochildi, erni buzilishidan besh yil o’tgach.
● 1853 yil — Qrim urushi: Sinop jangi: Pavel Naximov boshchiligidagi Rossiya imperiyasi floti Usmon Posho boshchiligidagi Usmoniy flotini Turkiyaning shimolidagi dengiz porti bo’lgan Sinopda yo’q qildi.
● 1864 — Amerika fuqarolar urushi: Tennesi shtatining Konfederatsiya armiyasi Franklin jangida Ogayo shtatining Ittifoq armiyasiga qilingan hujumda katta yo’qotishlarga duch keldi.
● 1872-yil — Shotlandiya va Angliya o’rtasidagi Glasgowdagi Xemilton Kresent shahrida birinchi marta xalqaro futbol o’yini bo’lib o’tdi.
● 1883 yil — g’arbiy taqvim uslubi, Umumiy davr Chjusonga etkazilgan (Koreyaning erta-zamonaviy qirolligi).
● 1916 yil — Kosta-Rika Buenos-Ayres konventsiyasida mualliflik huquqi to’g’risidagi shartnomani imzoladi.
● 1934 — LNER Class A3 4472 Flying Scotsman soatiga 100 mil tezlikka ega bo’lganligi tasdiqlangan birinchi bug’ lokomotivi bo’ldi.
● 1936 yil — Londonda Kristal saroy olov bilan vayron qilingan.
● 1939 yil — Qish urushi: Sovet kuchlari Finlyandiya chegarasini bir necha joyidan kesib o’tib, Xelsinki va boshqa bir qancha Finlandiya shaharlarini bombardimon qilib, urushni boshladilar.
● 1942 yil — Ikkinchi jahon urushi: Tassafaronga jangi; Yapon esminetsining Rayzo Tanaka boshchiligidagi kichikroq otryadi Karleton X. Rayt boshchiligidagi AQSh kreyser kuchlarini mag’lub etdi.
● 1947 yil — Majburiy Falastinda fuqarolar urushi boshlanib, Isroil davlati yaratilishiga qadar.
● 1953 yil — Edvard Mutesa II, Buganda kabakasi (qiroli) Uganda gubernatori Ser Endryu Koen tomonidan Londonga surgun qilingan va surgun qilingan.
● 1954 yil — AQShning Alabama shtatidagi Silakauga shahrida Xodjes meteoriti tomdan qulab tushdi va tushdan keyin uxlayotgan ayolni urdi; bu G’arbiy yarim sharda odam kosmosdan tosh urgan yagona hujjatlashtirilgan voqea.
● 1966 yil — Barbados Buyuk Britaniyadan mustaqil bo’ldi.
● 1967 yil — Janubiy Yaman Buyuk Britaniyadan mustaqil bo’ldi.
● 1967 yil — Pokiston xalqlari partiyasi Zulfikar Ali Bxutto tomonidan tashkil etilgan bo’lib, uning birinchi raisi bo’ladi.
● 1967 yil — Filippindagi sovetparast kommunistlar o’zining yangi yoshlar qanoti sifatida Malayang Pagkakaisa ng Kabataan Pilipino-ni tashkil etishdi.
● 1971 yil — Eron Sharja va Ras Al-Xayma amirliklaridan Buyuk va Kichik tunbalarni tortib oladi.
● 1972 yil — Vetnam urushi: Oq uyning matbuot kotibi Ron Zigler matbuotga Amerika qo’shinlarini Vetnamdan olib chiqib ketilishi to’g’risida endi ommaviy e’lon bo’lmaydi, chunki qo’shinlar soni hozirda 27 mingga tushib qolgan.
● 1981 yil — Sovuq urush: Jenevada Amerika Qo’shma Shtatlari va Sovet Ittifoqi vakillari Yevropada o’rta masofadagi yadro qurolini kamaytirish bo’yicha muzokaralarni boshladilar. (Uchrashuvlar noaniq ravishda 17-dekabr kuni yakunlanadi.)
● 1982 yil — Maykl Jeksonning oltinchi yakka studiya albomi «Thriller» dunyo bo’ylab chiqdi va natijada tarixdagi eng ko’p sotilgan yozuvlar albomi bo’ldi.
● 1994 yil — MS Axil Lauro Somali qirg’og’ida yong’in chiqardi.
● 1995 yil — «Cho’l bo’roni» operatsiyasining rasmiy tugashi.
● 1995 yil — AQSh prezidenti Bill Klinton Shimoliy Irlandiya va Belfast shahar meriyasidagi ulkan mitingda «Shimoliy Irlandiya tinchlik jarayoni» foydasiga gapiradi; u IRA jangchilarini «kechagi odamlar» deb ataydi.
● 1999 yil — Exxon va Mobil 73,7 milliard AQSh dollari miqdorida birlashish to’g’risida kelishuv imzoladilar va shu bilan dunyodagi eng yirik kompaniya ExxonMobilni yaratdilar.
● 1999 yil — AQShning Sietl shahrida Globallashuvga qarshi namoyishchilar tomonidan Jahon Savdo Tashkilotining yig’ilishiga qarshi namoyishlar politsiyani tayyorgarliksiz ushladi va ochilish marosimlarini bekor qilishga majbur qildi.
● 1999 yil — Britaniyaning Aerospace va Marconi Electronic Systems kompaniyalari birlashib, Evropaning eng yirik mudofaa pudratchisi va dunyodagi to’rtinchi yirik aerokosmik firmasi bo’lgan BAE Systems ni tashkil etdi.
● 2001 yil — Gari Ridgvey ushlanib, Grin daryosi qotili sifatida to’rtta qotillikda ayblanmoqda.
● 2004 yil — Lion Air Flight 583, Adisumarmo xalqaro aeroportiga qo’nish paytida uchish-qo’nish yo’lagini oshirib yubordi va 25 kishining hayotiga zomin bo’ldi. [1]
● 2005 yil — Jon Sentamu Yorkning 97-arxiyepiskopi taxtiga o’tirishi bilan Angliya cherkovidagi birinchi qora tanli arxiyepiskopga aylandi.
● 2012 yil — Aero-Service kompaniyasiga tegishli bo’lgan Ilyushin Il-76 yuk samolyoti momaqaldiroq paytida Maya-Maya aeroporti yaqinidagi uylarga qulab tushdi va kamida 32 kishi halok bo’ldi.
● 2018 yil — epitsentri Alyaskaning Ankoric shahridan atigi 15 mil uzoqlikda joylashgan 7.0 balli zilzila katta moddiy zarar etkazmoqda, ammo o’lim yo’q.
Shu sanada tug’ilganlar
● 539-yil Gregori Tur, fransuz yepiskopi va avliyo (ehtimol; [2] 594 y.)
● 1310 yil — Frederik II, Maygrenning Margravesi (vafoti 1349).
● 1340 — Jon, Berri gersogi (1416 yil vafot etgan) [3]
● 1364 — Jon Fitsz Alan, 2-baron Arundel, Shotlandiya askari (1390-yilda vafot etgan).
● 1426 — Iogan IV Rot, Rim katolik yepiskopi (1506 yilda vafot etgan).
● 1427 — Casimir IV Jagiellon, Polsha qiroli (1492-yilda vafot etgan) [4].
● 1459 — Mingyi Nyo, Birmaning Toungoo sulolasining asoschisi (1530 yil vafot etgan).
● 1466 — Andrea Darya, italiyalik admiral (1560-yilda vafot etgan) [5].
● 1485 — Veronika Gambara, italiyalik shoir va davlat arbobi (1550 yilda vafot etgan).
● 1498 — Andres de Urdaneta, ispan kapitani va tadqiqotchi (1568-yilda vafot etgan).
● 1508 yil — Andrea Palladio, italiyalik me’mor va nazariyotchi, San Giorgio Maggiore cherkovi va Olimpiko teatrosi loyihasini yaratdi (1580 yilda vafot etgan).
● 1554 — Filipp Sidni, ingliz askari, saroy xodimi va shoir (1586-yilda vafot etgan).
● 1573 — Aubert Miraeus, belgiyalik tarixchi (1640-yilda vafot etgan).
● 1594 — Jon Cosin, ingliz episkopi va akademik (1672-yilda vafot etgan).
● 1599 — Andrea Sakki, italiyalik rassom (1661-yilda vafot etgan).
● 1614 — Uilyam Xovard, 1-Viskont Stafford (1680 yilda vafot etgan).
● 1625 — Jan Domat, frantsuz olimi va huquqshunos (1696 yilda vafot etgan).
● 1637 — Louis-Sebastien Le Nain de Tillemont, frantsuz tarixchisi va muallifi (vafoti 1698).
● 1642 — Andrea Pozzo, jezuit birodar, me’mor va rassom (1709 yil vafot etgan).
● 1645 — Andreas Verkmeyster, nemis organisti, bastakor va nazariyotchi (1706-yilda vafot etgan).
● 1667 — Jonatan Svift, irlandiyalik satirik va esseist (1745 yilda vafot etgan).
● 1670 — Jon Toland, irlandiyalik faylasuf va muallif (1722 yilda vafot etgan).
● 1683 yil — Lyudvig Andreas fon Xevvenxyuller, avstriyalik feldmarshal (1744 yil vafot etgan)
● 1699 yil — Daniya qiroli Xristian VI (1746 yil vafot etgan).
● 1719 — Sakse-Gota malika Augusta (1772-yilda vafot etgan).
● 1723 — Uilyam Livingston, amerikalik huquqshunos va siyosatchi, Nyu-Jersining 1-gubernatori (1790-yilda vafot etgan).
● 1748 — Yoaxim Albertini, italyan-polshalik bastakor (1838-yilda vafot etgan).
● 1756 — Ernst Chladni, nemis fizigi va muallif (1827 yilda vafot etgan).
● 1764 — Frants Xaver Gerl, avstriyalik qo’shiqchi va bastakor (1827-yilda vafot etgan).
● 1768 — Ydrzej Sniadecki, polshalik shifokor, kimyogar va biolog (1838-yilda vafot etgan).
● 1781 — Aleksandr Berri, Shotlandiyalik jarroh, savdogar va tadqiqotchi (1873 yilda vafot etgan).
● 1791 — Graf Frans Filipp fon Lamberg, avstriyalik fare-marshal va siyosatchi (1848-yilda vafot etgan).
● 1796 — Karl Lyu, nemis qo’shiqchisi, bastakori va dirijyori (1869-yilda vafot etgan).
● 1810 yil — Oliver Vinchester, amerikalik ishbilarmon va siyosatchi, «Vinchester Repeating Arms Company» kompaniyasiga asos solgan (1880 yil vafot etgan).
● 1813 — Luiza-Viktorin Akkermann, frantsuz shoiri va muallif (1890 yilda vafot etgan).
● 1813 — Sharl-Valentin Alkan, frantsuz pianistoni va bastakori (1888-yilda vafot etgan).
● 1817 — Teodor Mommsen, nemis huquqshunosi, tarixchi va olim, Nobel mukofoti sovrindori (1903 yil vafot etgan).
● 1821 — Frederik Temple, ingliz arxiepiskopi va akademik (1902 y. vafot etgan).
● 1825 — Uilyam-Adolf Bugere, frantsuz rassomi va o’qituvchisi (1905 yil vafot etgan).
● 1832 — Jeyms Robert Dikson, ingliz-avstraliyalik siyosatchi, Kvinslendning 13-bosh vaziri (1901-yilda vafot etgan).
● 1835 — Mark Tven, amerikalik yozuvchi, yumorist va tanqidchi (1910 yil vafot etgan).
● 1836 — Lord Frederik Kavendish, ingliz-irlandiyalik askar va siyosatchi, Irlandiyaning bosh kotibi (1882 yil vafot etgan).
● 1840 yil — Genri Birks, kanadalik tadbirkor, Birks & Mayors kompaniyasiga asos solgan (1928 yil vafot etgan).
● 1843 — Marta Ripley, amerikalik shifokor (1912 yil vafot etgan) [6]
● 1847 — Afonso Pena, braziliyalik huquqshunos va siyosatchi, Braziliyaning 6-prezidenti (1909 yil vafot etgan).
● 1857 — Bobbi Abel, ingliz kriketchisi (1936 yil vafot etgan).
● 1858 — Jagadish Chandra Bose, hind fizigi, biolog, botanik va arxeolog (1937 yil vafot etgan).
● 1863 — Andres Bonifacio, filippinlik faol va siyosatchi, katipunan asoschilaridan biri (1897 yil vafot etgan).
● 1866 — Andrey Lyapchev, bolgariyalik siyosatchi, Bolgariyaning Bosh vaziri (1933 yil vafot etgan).
● 1869 — Gustaf Dalen, shved fizigi va muhandisi, Nobel mukofoti sovrindori (1937 yil vafot etgan).
● 1869 yil — Jeyms Xemilton, 3-Aberkori gersogi, ingliz huquqshunosi va siyosatkori, Shimoliy Irlandiyaning gubernatori (1953 yil vafot etgan)
● 1872- Jon Makkrey, kanadalik shifokor, askar va shoir (1918 yil vafot etgan).
● 1873 — Bojena Benesova, chex muallifi va shoiri (1936 y. vafot etgan).
● 1874 — Uinston Cherchill, ingliz polkovnigi, jurnalist va siyosatchi, Buyuk Britaniyaning Bosh vaziri, Nobel mukofoti sovrindori (1965 yilda vafot etgan).
● 1874 — Lyusi Mod Montgomeri, ingliz-kanadalik muallif va shoir (1942-yilda vafot etgan).
● 1875 — Mayron Grimshu, amerikalik beysbolchi (1936 y. Vafot etgan).
● 1875 — Otto Strandman, estoniyalik huquqshunos va siyosatchi, Estoniyaning 2-Bosh vaziri (1941 yilda vafot etgan).
● 1883 — Gustav Suits, estoniyalik-shved shoiri va siyosatkori (1956 yilda vafot etgan).
● 1887 — Andrey Gosar, sloveniyalik iqtisodchi, huquqshunos va siyosatchi (1970 yilda vafot etgan).
● 1887 — Beatris Kerr, avstraliyalik suzuvchi va g’avvos (1971 yil vafot etgan).
● 1888 — Garri Oltam, ingliz kriketchisi va murabbiy (1965 yilda vafot etgan).
● 1889 yil — Edgar Adrian, 1-baron Adrian, ingliz fiziologi va akademik, Nobel mukofoti sovrindori (1977 yil vafot etgan).
● 1889 yil — Reuvein Margolies, ukrainalik-isroillik yozuvchi va olim (1971 yil vafot etgan).
● 1898 — Firpo Marberry, amerikalik beysbolchi va menejer (1976 yil vafot etgan).
● 1904 — Klifford Still, amerikalik rassom va o’qituvchi (1980 yil vafot etgan).
● 1906 — Jon Dikson Karr, amerikalik yozuvchi va dramaturg (1977 yil vafot etgan) [7].
● 1906 — Andres Henestrosa, meksikalik shoir, tilshunos va siyosatchi (2008 yil vafot etgan).
● 1907 — Jak Barzun, fransuz-amerikalik tarixchi va muallif (2012 yilda vafot etgan).
● 1909 — Robert Naytxok, amerikalik qo’shiqchi va gitara chaluvchisi (1967 yil vafot etgan).
● 1911 — Karle Xessay, nemis-kanadalik rassom (1978 yil vafot etgan).
● 1911 — Xorxe Negrete, meksikalik qo’shiqchi va aktyor (1953 yil vafot etgan) [8].
● 1912 — Yaan Xargel, estoniyalik nay chaluvchi, dirijyor va o’qituvchi (1966 yil vafot etgan).
● 1912 — Gordon Parks, amerikalik fotograf va rejissyor (2006 yil vafot etgan).
● 1915 yil — Brauni Makgi, amerikalik folk-blyuz qo’shiqchisi va gitara chaluvchisi (1996 yilda vafot etgan).
● 1915 — Genri Taube, kanadalik amerikalik kimyogar va akademik, Nobel mukofoti sovrindori (2005 yil vafot etgan).
● 1916 — Dena Epshteyn, amerikalik musiqashunos va muallif (2013-yilda vafot etgan).
● 1918 — Efrem Zimbalist, kichik, amerikalik aktyor (2014 yil vafot etgan).
● 1919 — Jeyn C. Rayt, amerikalik onkolog va saraton tadqiqotchisi (2013-yilda vafot etgan).
● 1920 yil — Virjiniya Mayo, amerikalik aktrisa (2005 yil vafot etgan) [9].
● 1924 — Elliott Blekstoun, amerikalik politsiyachi va faol (2006 yil vafot etgan).
● 1924 — Shirli Chisholm, amerikalik faol, o’qituvchi va siyosatchi (2005 yil vafot etgan).
● 1924 — Allan Sherman, amerikalik aktyor, komik aktyor, qo’shiqchi, prodyuser va ssenariy muallifi (1973 yil vafot etgan).
● 1925 — Maryon Pittman Allen, amerikalik jurnalist va siyosatchi (vafot 2018).
● 1925 — Uilyam H. Geyts, kichik, amerikalik huquqshunos va xayriyachi (2020 yilda vafot etgan).
● 1926 — Tereza Gisbert Karbonell, Boliviya me’mori va san’at tarixchisi (vafot etgan 2018).
● 1926 — Richard Krenna, amerikalik aktyor, rejissyor va prodyuser (2003 yil vafot etgan).
● 1927 — Robert Giyom, amerikalik aktyor va qo’shiqchi (2017 yil vafot etgan).
● 1928 — Takako Doi, yaponiyalik olim va siyosatchi, Yaponiya Vakillar palatasining 68-spikeri (2014 y. Vafot etgan).
● 1928 — Djo B. Xoll, amerikalik basketbolchi va murabbiy
● 1928 — Stil Xoll, avstraliyalik siyosatchi, Janubiy Avstraliyaning 36-bosh vaziri
● 1928 — Andres Narvasa, filippinlik huquqshunos va huquqshunos, Filippin Oliy sudining 19-bosh sudyasi (2013 yil vafot etgan).
● 1929 — Dik Klark, amerikalik teleboshlovchi va prodyuser, Dik Klark Productions kompaniyasiga asos solgan (2012 yilda vafot etgan).
● 1929 yil — Joan Ganz Kuni, amerikalik ssenariy muallifi va prodyuseri, Susam ko’chasini birgalikda yaratdi
● 1930 — G. Gordon Liddi, amerikalik huquqshunos, radio boshlovchisi, televizion aktyor va jinoyatchi