ИШК БА КИТОБ АЗ АВВАЛИ БАЧАГИ САР МЕШАВАД (наќшаи дарс)

БО ДӮСТОН мубодила кунед:

ИШК БА КИТОБ АЗ БАЧАГИ САР МЕШАВАД

 

Сохиба ПОЛВОНОВА,

23-уми миёнаи умумии шахри Қаршӣ

муаллими мактаби ибтидой

Нақши беназири китоб дар ҳаёти инсон, рушди маънавии ҷомеаи инсонӣ кайҳо боз маълум аст. Тасаввуроти зиндагиро ғанӣ мегардонад, дар шинохти олам ҳамчун воситаи муҳим хизмат мекунад, ба рӯҳҳо гизои маънавӣ медиҳад, нур мебахшад. Имрӯз ҳадафи асосии китобхонаҳои мактабҳои таҳсилоти ҳамагонӣ тарбия намудани насли наврас дар рӯҳияи ватандӯстӣ, ҳифзи арзишҳои миллию маънавии мо, омӯхтани мероси фарҳангии халқамон, ташаккули фарҳанги китобхонӣ, эҷодкорӣ, донишманду тарбиятбахш мебошад. ва ташаккул додани шахсиятҳои озод, ҳаётдӯст ва мустақилфикр.

Маълум аст, ки дар ташкили намунавии ташаккули шахсияти хонандагон наќши китоб бебањост. Тадкикоти ичтимоию психологии мутолиаи бачагон имкон медихад, ки таксимоти синну соли гуруххои хонандагон муайян карда шавад. Он ба хонандагони синни томактабӣ, хонандагони синни хурди мактабӣ, наврасон ва наврасон тақсим мешавад.

Давраи мактаби ибтидоӣ марҳилаи ибтидоии инкишофи иҷтимоии кӯдак буда, дар ин давра раванди ташаккули муносибат бо паҳлӯҳои гуногуни ҳаёт ва қадам ба олами фарҳанг оғоз меёбад. Вақте ки кӯдак ба синни ҳафтсолагӣ мерасад, синни томактабӣ ба охир мерасад. Дастовардҳои асосии то ин синну сол ба даст овардашуда аз он иборат аст, ки кӯдак дар бораи ҷаҳони марбут ба фарҳанги инсонӣ фаҳмиш пайдо мекунад, кӯдакон малакаҳои муоширати мусбӣ бо одамонро пайдо мекунанд. То ба охир расидани давраи томактабӣ кӯдакон ба сатҳи баланди омодагии азхудкунии дониш ва ташаккули шахсият мерасанд, ки ин ба онҳо имкон медиҳад, ки муваққатан дар мактаб таҳсил кунанд.

Маълум аст, ки кудак дар даёти маънавии худ дар сурате роли калон мебозад, ки китоб хонданро донад. Барои ин китоб бояд ба инкишофи маънавй, руякй, эстетикии кудак рохнамой кунад, то ки уро аз чихати маънавй бой гардонад. Такони аввал аввалин китобест, ки дар оила ба кӯдак хонда мешавад, дуюм ин ки кӯдак хондани падару модарашро мешунавад ва зебоии образҳои бадеиро эҳсос мекунад. Инхо ба давраи баъдй, наврасии кудак дар тамоми сохахои хаёти маънавии у, мехнат, бозй, мусикй, эчодиёти бачагон дахл доранд ва бояд тамоми пахлухои хаёти уро фаро гиранд.

Аз рузи аввал ба китобхона дохил шудани студент барои мутолиаи у масъул аст. Мутолиаи кӯдакон аҳамияти бузург дорад, зеро китобе, ки дар кӯдакӣ хонда шудааст, як умр дар хотир боқӣ мемонад ва ба рушди минбаъдаи кӯдак таъсир мерасонад. Ба бача бояд бо мулохиза хондан ва махорати дар амал татбик намудани чизи хондашуда азхуд карда шавад. Китобдор бо ёрии адабиёти тавсияшуда дар шогирдонаш сифатхои баланди ахлокй ва эстетикиро тарбия карда, чахонбинии интеллектуалии онхоро васеъ менамояд, ба хониш ва фаъолияти амалии чамъиятии хонандагон таъсири мусбат мерасонад.

Муассисаи маориф, илм ва фарҳанги Созмони Милали Муттаҳид (ЮНЕСКО) ва Хадамоти иттилоотии китобхонаҳои мактабҳо дар як изҳороти махсус гуфтаанд: “Маърифат омили муҳими таҳкими сулҳ ва ҳамдигарфаҳмии байни халқҳо ва миллатҳост”. Воқеан, ARMI мактаб ва китобхона ҳамчун як ҷузъи шабакаи умумии китобхонаҳо дар татбиқи барномаи таълимии мактабӣ заруранд.

Таъсири маќсадноки педагогї ба хонанда-кўдак дар асоси ба назар гирифтани синну сол ва хусусиятњои психологии хоси шахсият сурат мегирад. Дар хондани кӯдакони ҳамсинну сол тафовути хосе хоҳад буд. Аммо дар хар давраи бачагй хусусиятхои хоси хониш, фаъолияти хоси сифати хониш зохир мегардад: меъёри муайяни бахо; саволи хонанда ва мазмуни он, васеъ, устуворй, сабабхои мурочиат ба адабиёт ва гайра.

         Омӯзиши китобхонӣ аз бедор кардани муҳаббат ба китоб оғоз мешавад. Дар баробари ин бояд ба кӯдакон аз хурдӣ таваҷҷӯҳ зоҳир намуда, онҳоро бо китобҳои зебо, паймон ва рангоранг, ки барои кӯдакон нашр мешаванд, таъмин намоянд. Мактаби ибтидоӣ, махсусан хонандагони синфҳои якум, ба ҳама чиз шавқу ҳавас хоҳанд дошт, саволҳои зиёд медиҳанд. Ин хамкории муаллимон ва китобдоронро такозо мекунад. Ҳангоми истифода аз китобхона, ки ганҷинаи дониш аст, омӯзгорон бояд ба адабиёти бачагона, маълумотномаҳои ҷолиб, энсиклопедияҳо, маҳсулоти чандрасонаӣ, базаҳои электронии маълумотҳо, намоишгоҳҳои китоб муроҷиат намуда, ба кӯдакон маълумоти нав расонанд. Дар баробари ин ба хонандагон тасаввурот додан муфид аст, ки ба саволхои дарсхо бо истифода аз китобхои бештар чавоб ёфтан мумкин аст.