16-may Xalqaro biograflar kuni

DO`STLARGA ULASHING:

Bugun aytish mumkinki, agar kimdir tarjimai hol yozyapti, demak, ularni kimdir o’qiyapti va bugun xuddi o’sha kun, qachon sevimli yozuvchining yoki artistning  biografiyasini qaytadan o’qish mumkin. Vaqt topib o’z avtobiografiyamizni yoza boshlaymiz. Nimaga xuddi bugun? Chunki 16-mayda biograflar kuni (Biographers Day) nishonlanadi. Bugun bilarmonlar va qiziquvchi  odamlar (Samuel Jonson, 1709-1784) ơzining biografi (James Boswell, 1740-1795)  bilan birinchi uchrashuvi yilligini nishonlaydilar. Ular 1763-yilda Londonning kitob do’konlarining birida uchrashdilar, uchrashuv va ularning orasida o’rnatilgan munosabatlar natijasida 1791-yilda ikki tomlik «Samuel Jonson hayoti» kitobi chop etildi. Ma’lumki, angliyalik Samuel  Jonson yoki doktor Jonson uni  ko’proq shunday atashgan, atoqli tanqidchi, tilshunos va XVIII asr ikkinchi yarmi shoiri edi. Uning eng mashhur mehnati «Ingliz tilining izohli lug’ati» (Dictionary of the English Language) bo’lib, Jonson uning ustida 9 yil ishladi. Jeyms Bosvellning mashhur biograflardan  biridir. Shotlandiyalik yozuvchi va memuarchi Jeyms Bosvell, Jonson bilan uchrashgandan keyin  ko’p yillar davomida u bilan suhbatlashish, uning  aqlga tơg’ri kelmaydigan o’tkir mulohazalarini va tanbehlarini yozib borish sharafiga  ega bo’ldi. «Samuel Jonson hayoti» ko’plab adabiy tanqidchilar fikriga ko’ra, ingliz tilda yozilgan  buyuk tarjimai hol, ushbu kunda ham ommabop va o’qiladigan kitob. Biograf qadimgi grek ikkita sơzidan olingan — hayot va yozyapman. Boshqa so’zlar bilan aytganda, biografiya  deb odamning boshqa odam yoki bir necha odamlar tomonidan  yaratilgan tarjimai holini ataydilar. Ko’pchilik hollarda biror odam haqida bilmoqchi bo’lsak tarjimai hol ma’lumotlarning eng birinchi manbai bo’ladi. Biograflarning  ikir-chiqir va tinimsiz mehnati tufayli qadimgi zamonlar buyuk insonlari haqida,  o’sha davrlar hulq-atvorlari va  urf-odatlari to’g’risidagi ma’lumotlar biznning kunlarga qadar etib keldi. Qadimgi grek faylasufi Plutarxni  birinchi  biograf deb atash mumkin. Pushkinning  birinchi nashrchisi va biografi  — P.V.Annenkov, L.N.Tolstoyning — P.I.Birekov ismlari ma’lum. Afsuski, ko’plab atoqli biograflar ismlari unitilgan, lekin ular qoldirgan tarjimai hollar har qanday mamlakat uchun doimo qimmatli adabiy meros bo’ladi va tadqiqotlar uchun tuganmas manb’a bo’ladi va bugungi bayram —  ko’pincha soyada qoladiganlar xizmatini eslab nishonlashga sabab bo’ladi.