Zebi timsoli orqali jamiyat muammolarining ochib berilishi
3. Xulosa
Zebi obrazi orqali Cholponning ayollarga bo‘lgan munosabati
Asarning zamonaviy hayot uchun dolzarbligi
Insho
Kirish
Cholponning «Kecha va Kunduz» romani o‘zbek adabiyotining eng yorqin asarlaridan biri bo‘lib, unda eski zamon va yangi davr o‘rtasidagi qarama-qarshilik tasvirlangan. Asarning bosh qahramonlaridan biri – Zebi, u nafaqat go‘zallik va nafislik timsoli, balki zulm va adolatsizlik qurboni sifatida ham tasvirlangan. U eski zamon kishilari tomonidan bosimga uchraydi, ammo uning qalbidagi umid va sevgi hayotining asosiy mazmuniga aylanadi.
Zebi – go‘zallik va noziklik ramzi
Zebi obrazi o‘zida nafaqat tashqi go‘zallikni, balki ichki dunyoning nozik va ta’sirchanligini ham mujassam etadi. U tabiatan pokiza, mehribon va orif qiz bo‘lib, yuragida ezgulik, muhabbat va baxtga intilish bor. Ammo uning go‘zalligi va nozikligi unga hayotda og‘ir sinovlar olib keladi. U jamiyatdagi johil kishilar tomonidan ezilib, eski tuzumning qurboni bo‘ladi.
Cholpon Zebi timsoli orqali o‘zbek ayollarining an’anaviy jamiyatda qanday ahvolda bo‘lganini ko‘rsatadi. Ularning hayoti ko‘pincha o‘z istaklariga bog‘liq bo‘lmay, ota-onalar yoki jamiyatning talablariga mos ravishda shakllangan. Zebi esa bu an’analarga qarshi chiqa olmaydi, chunki uning hayoti qattiq qoidalarga bog‘liq edi.
Zebi va uning taqdiri
Zebining taqdiri og‘ir va fojeaviydir. Uning hayoti o‘zining orzulari va muhabbatiga emas, balki jamiyatning zo‘ravon va qattiq tartiblariga bog‘liq edi. Zebi o‘z baxti uchun kurashmoqchi bo‘lsa ham, unga atrof-muhit yo‘l qo‘ymaydi. Uning sevgan insoni bilan birga bo‘lish istagi jamiyat tomonidan rad etiladi, natijada u taqdirning achchiq sinovlariga duch keladi.
Bu obraz orqali Cholpon ayollar huquqsizligining, ularning jamiyatdagi ahvolining achchiq manzarasini chizadi. Zebi o‘z hayotini o‘zi boshqara olmaydi, u faqat jamiyatning buyruqlari asosida yashashga majbur bo‘ladi. Bu esa o‘zbek ayollarining haqiqatdagi hayotini aks ettiruvchi fojiali manzara bo‘lib ko‘rinadi.
Zebi timsoli orqali jamiyat muammolarining ochib berilishi
Zebi obrazi orqali Cholpon nafaqat bir qizning taqdirini, balki butun jamiyatdagi eski va yangi kuchlar o‘rtasidagi kurashni ko‘rsatadi. Zebi o‘zining pokligi va go‘zalligi bilan ezgulikni ifodalasa-da, jamiyatning johilligi va adolatsizligi unga og‘ir sinovlarni olib keladi.
Bu yerda kecha va kunduz tushunchasi ham o‘z aksini topadi. Kecha – bu eski tuzum, zulm va johillik bo‘lsa, kunduz – yangi hayot, ilm va ma’rifat timsolidir. Zebi kechaning zulmatida qolib ketgan, u yangi hayotga o‘ta olmaydi. Uning orzulari va muhabbati qurbon bo‘lishi ham aynan shu kechaning hukmronligi bilan bog‘liqdir.
Xulosa
Cholpon «Kecha va Kunduz» romanida Zebi obrazi orqali ayollar hayotining og‘irligini, eski jamiyatning zulmini ko‘rsatadi. U go‘zallik, poklik va mehr-oqibat timsoli bo‘lsa-da, taqdir uni ezadi. Zebi timsoli orqali yozuvchi nafaqat bir qizning fojeasini, balki butun bir davrning murakkabligini ifodalagan.
Bu asar bugungi kunda ham dolzarb bo‘lib qolmoqda. Chunki hali ham ayollarning erkinligi, ularning jamiyatdagi o‘rni haqida bahslar davom etmoqda. Cholponning Zebi obrazi nafaqat o‘tmishning achchiq haqiqatini aks ettiradi, balki kelajak avlodlar uchun ham saboq bo‘lib xizmat qiladi.
