ДОСТАРЫМЕН БІРГЕ АКЦИЯ:
«Менің елімде көктем«
шақырды
«Менің елімде көктем» іс-шарасы sсценарий
Сахна ұлттық адрас маталарымен, гүлдермен, түрлі түсті шарлармен безендірілген. Сахна ортасына ақынымыз Зульфияханымның, орыс химигі Д.И.Менделеевтің суреттері және химиялық элементтердің периодтық жүйесі жазылған «Менің елімде көктем» деген сөздер ілінді. Шараның басталуы: ұлттық кернейлер шырқалады. Сахнаға хабаршылар, ұлттық ойындар, Бахорой, Наврузой, Дехқонбобо келеді.
1-ші бастаушы:
Көктем адамның көзінен өледі
Оның толқыны барлық тамырларда
Өткеннің бекер анасындай қар
Бейз бедарт ұшқынды ерітеді.
2-бастаушы:
Салқын таңдарда бадам гүлінде
Күлгін ерін, жерде көктем
Құстардың ұшуы, жердің нәзіктігі
Барқыт алқаптарындағы төбелерде көктем.
1-ші бастаушы: Ассаламу алейкум. Көктем гүліндей ортамызға ерекше көрік қосқан ұстаздар.
2-ші бастаушы: Ассаламу алейкум. Көктемнің алғашқы бүршіктеріндей ашылуға дайын оқушылар.
1-ші бастаушы: Елімізге көктемнің келуіне орай өткізіліп отырған «Елімізде көктем» атты мерекелік кешімізге қош келдіңіздер.
2-ші бастаушы: Бірегей көктем мезгілінің алғашқы айы жаратылыстану айы екені белгілі.
1-ші бастаушы: Клиент Мен саған бір өлең айтып берейін, сен осы өлеңнің авторын табасың.
Бақтар – гүлді шалғын,
Әрбір ағаш тарауатта.
Пальма бағы еңбек – егіннің отаны,
Әр ағашта бөлек сұлулық, басқа түс.
Әр сортта бір гүл, әр гүлде бір гүл,
Әрбір ағаш жапырағы - бұл әлемдік тарих.
Әрқайсысының өнімі ерекше,
Күш, бір-бірін қорғау.
2-ші бастаушы: Бұл өлеңді дарынды ақынымыз Зүлфияханымның жазғаны деп таптым, ол – «Бақтар құлпырған» поэмасы.
1-ші бастаушы: Сіздікі жөн. 1 наурыз Зульфияханның туған күні болғандықтан, Зульфияхан ақынымызды бекер еске алған жоқпын. Биыл елімізде Зүлфияханымның туғанына 102 жыл толып отыр.
2-ші бастаушы:Расында, көктемнің келіні, адам өмірінің ең берекелі кезеңі, жастық шақ өмір көктемі деп те аталады. Сондықтан әр ақын дерлік көктемнен шабыттанып, оны дәріптейтін өлеңдер жазады.
1 бастаушы: Әйтпесе, жүректерді жадыратып, көктемді жырлаған өлеңдерге береміз. Өтінемін! (5 G сынып оқушылары)
1-студент:
Қыстың суығы кетті
Екі дауылды күн де.
Ай «жұлдызсыздың» артында
Тимнің қара күндері.
2-студент:
Қазір күн көбірек жарқырап тұр
Өрістерге, бақтарға.
Құшақтар мен душ,
Тауларға, тауларға.
3-студент:
Күнді сүйіңіз, жерді сүйіңіз,
Таулардағы көктем бұлақтарды толтырады.
Гүлдерге өмір сыйлайтын сиқыр,
Табиғат өмірге келеді, бақшаларда көктем.
4-студент:
Қыс қарды сыпырды,
Күн жарқырап тұрды.
Жалбыздың иісі,
Көктем келгенде.
5-студент:
Жаңғақ ағашына найзағай түсті,
Суда қызғалдақтар ағып жатты.
Бізге жұмсақ жел ұнады,
Көктем келгенде.
2-ші бастаушы: Көктемде бізде ұлттық мерекелер болады. Сондай күндерде ұлттық билер, әндер, өлеңдер айтылады.
1-ші бастаушы: Иә, дұрыс. Сахнада осындай ұлттық бидің бірін 5-сынып оқушылары орындайды.
«Мен доппи тіктім» биі
2-ші бастаушы: Көктем – жасару мезгілі. Биылғы маусымда ұлттық мерекеміз Наурыз тойлануда. Кәрі де, кіші де мерекені асыға күтеді.
1-ші бастаушы: Наурызда ұлттық тағамдарымыз сүмалақ, халім, көк сомса және көк. Барлығы бұл ұлттық мерекені әжелерімен, аналарымен, отбасы мүшелерімен көңілді тойлайды. (Әжеге ұқсайтын қатысушы көрпеге отырады. Оған немерелері келеді.)
Немерелер: Ассаламу алейкум бувижон.Қалдарыңыз қалай?
1-ші немересі:
Жаңбыр жұмсақ,
Шөп күннен күнге өседі.
Мен де қазір ойнаймын,
Әже, бұл Наурыз!
2- немерелері:
Маржан сыйлаған тал,
Ара әкеліңіз.
Лола Пешвоз Кадди Дол '
Әже, бұл Наурыз!
3- немерелері:
Дүние гүлдерде өмір сүреді,
Мың бір тауыс сияқты.
Жасыл төсеніш,
Әже, бұл Наурыз!
4- немерелері:
Жүру, шығару,
Гүл шоғырын жетектеп.
Гүлдер зертханасын басыңыз
Әже, бұл Наурыз!
2-ші бастаушы: Ұлы бабаларымыз әр салада көптеген ғылыми жұмыстар атқарған. Біз олардың жасаған істерін мақтан тұтамыз және олар сияқты болуға ұмтыламыз.
1-ші бастаушы: Сондай аталардың бірі – Ибн Сина. Оның атақты еңбегі « МЕДИЦИНАЛЫҚ ЗАҢДАР » бүгінгі күнге дейін сақталған.
2-ші бастаушы: Енді біз ұлы бабамыз туралы көрініске кезек береміз.
(5-G сыныбы, 7-Б сыныбы)
Бір күні байлығына сенген Миргиясбой ибн Синаға жолығып, оған:
Миргиёсбой: -Мен саған сұрақ қоямын, сосын жолыңа кетесің.
Ибн Сино: -Ал, сұрағыңызды айтыңыз.
Миргиёсбой: -Дүниедегі адам үшін ең қымбат нәрсе не?
Ибн Сино: -Ақылға білім, ақылсызға байлық.
Миргиёсбой «Мен ғылымды ақшаға сатып аламын» деп күлді.
Олар жолын жалғастырды. Арада екі-үш ай өткенде Миргиёсбой қатты науқастанып қалды. Ешбір дәрігер дертке дауа таба алмады. Содан кейін ол байға Ибн Синаны табуды бұйырады. Ибн Сина байға келіп, оны емдейді.
Миргиёсбой:«Уа, ұлы дәрігер, мен бар байлығымды аяғыңның астына шашамын».
Ибн Сино: - Дәріге бір-екі тиын аламын, қалған ақшаң маған керек емес. Ол кезде Ибн Сина көптеген науқас науқастарды емдеген. Ибн Сина өмірінің соңына дейін барлығына жақсылық жасап, жесірлерге көмектесті. Миргиёсбой Ибн Синаның қайтыс болғанын естіп, осы ұлы дәрігерге сагана салдырады. Көрдіңіз бе, жақсылық жасаған адам міндетті түрде жақсылық табады.
1-ші бастаушы: Адам ағзасы әртүрлі дәрумендер мен басқа да қоректік заттарға өте мұқтаж. Мұндай дәрумендерді жемістерден кездестіреміз. Тұтынушы Сіз де жемістерді жақсы көресіз және пайдаланасыз ба?
2-ші бастаушы: Иә, болмаса, жемістер адам денсаулығына қажет. Жемістер тілге тиіп кетсе не дейді. Көрейік.(5-Г сыныбы)
1-ші бастаушы: Бұл адамның жүрегін ашатын ән мен би.
2-ші бастаушы:
Маусым бітті, кетибон қыстайды,
Достар – олжа, жүр гүлістандар.
6-сыныптың сұлу қыздары би билеп жатыр. Өтінемін.
1-ші бастаушы: Сиқырға және өнерге бай, бұл химия ғылымы. Бұл ғылым өзінің қызықты тәжірибелерімен, ғажайыптарымен студенттерді таң қалдырып, қызығушылықтарын оятады.
2-ші бастаушы: Бүгін қос мереке. Яғни, Дмитрий Иванович Менделеевтің периодтық жүйесінің туған күні. Бұл мерзімді жүйенің қалай құрылғанын бәрі біле бермейді.
1-ші бастаушы: «Атомжонның шытырман оқиғаларын» көріңіз.
Стартер сахнаға шығып сөйлей бастайды:
Ежелгі уақытта грек жағындағы молекулалар үйінде қуанышты оқиға болды. (Сахнаға сәбиін көтеріп ана костюмін киген қатысушы шығады.) Отбасында бала дүниеге келеді. Отбасы мүшелерінің қуанышында шек жоқ. Отбасында бала дүниеге келсе бақытты бола алмайсың ба? Дәстүр бойынша оған ат қою білімді, атақты, дана адамдардың еншісінде. (Сахнаға орыс ғалымы Демокрит кейпіндегі қатысушы шығады.) Мұндай құрметті еңбек атақты ғалым Демокритке бұйырды. Ғалым сәбиді қолына алып, таңырқап тұрып қалды. Ол өте ергежейлі, көріксіз, бірақ өте белсенді, көңілді, аузы ашық, сөйлеуге тырысатын. Мұрғақтың қолынан көп нәрсе келетінін сезген ғалым оған: «Басың тас болсын, балам», – дейді. «Атом», Бұл «Бөлінбейтін» Ол айтады.
Атомжон көп ұзамай тілін жоғалтып, Демокритпен жиі сөйлесетін болды. (Кішкентай оқушы Атомжон кейпінде сахнаға секіреді.) Демокриттің қайтыс болғанына 100 жыл болды. Атом айтарлықтай өсті. Бір күні Демокрит өзінің отандасы Эпикур Атомжанмен кездесіп, олардан хабар алады. Атомжонның анасы «Молекула апаймен» қиналады, ал Атомжонның анасы мен Молекула туған жерін, туып-өскен жерін тастап, көпестерге жалынып, Ресейге келеді. Ана мен баланың Ресейге келгенін естіген М.Ломоносов оларды үйіне апарып, өзін таныстырды:
Ломоносов: -Мен сені көптен бері іздеп жүрмін. Ақыры сені көрдім, сенімен сөйлесемін. Демокрит, Эпикур, сен нағашыларыңды жақсы білесің. Олар сіз сияқты атомдарды тәрбиелеп, әлемге танытқан ғалымдар. Мұнда да сіз сияқты атомшылар көп, мен сізді олармен таныстырамын. Мен сіздің туыстарыңыз туралы кітап жаздым, олардың есімдері элементтер (Атомжон таң қалды). Таң қалмаңыз! Элемент - сіздің атыңыз. Сіздің және анаңыздың табиғаты бірдей, басқа атомдардың табиғаты әртүрлі болады », - деп түсіндіреді ол.
Ломоносов Атомжонға өзінің жаңа атын, өзі сияқты атомдардың көп екенін, олардың да өз отбасылары бар екенін, олардың барлығын жинау керек екенін, бұл элементтердің адамға пайдасы зор екенін түсіндіреді. Осылайша Атомжон мен молекула Ломоносов апайдың үйінде өмір сүре бастайды. Бір күні олар хат алады.
Молекула ханым: — Балам, саған хат келді.
Атомжон: - Кімнен оқыдың?
Молекула ханым: -Жоқ.
Атомжон хатты алып, бейтаныс адамның атын оқып таң қалады.
Атомжон: -Дмитрий Иванович Менделеев... - Ана, Д.И.Менделеев деген кісі бізді қонаққа шақырып жатыр.
Молекула апай мен кішкентай Атомжон қонаққа кетті. Үндеу айтылған жерде кернейлердің үні естіліп, үлкен салтанат екені сезілді. Қонақтарды ақ сақалды қария қарсы алды.
Менделеев -Кәне! Атомжон-у, Молекула ханым! Өтінемін, қымбаттым, жоғарыға көтеріліңіздер, - деп жылы лебізін білдірді.
Ішке кіргенде, үлкен бөлме толып, адамдар бірдей дерлік болғанымен, бір-бірін танымайды. Бір жас жігіт орнынан тұрып, отырғандарға қарап сөйлей бастайды.
-Құрметті қонақтар! Сізді неге мұнда шақырғанымызды ұстазымыз Д.И.Менделеев айтып береді. Олармен таныстыруға рұқсат етіңіздер. Олар ұлы химиктер, бірінші дәрежелі физиктер, гидродинамика, метрология, геология, химиялық зерттеулер, химия өнеркәсібін жетік білетін кемеңгер ойшыл, Ресей химиктер қоғамын құрушылардың бірі.
Менделеев: "Құрметті Молекула ханым мен Атомжон, мен сізді осында көргеніме өте қуаныштымын. Сіздерді осында шақырудағы мақсатым сіздерді бір-бірлеріңізбен таныстыру және әрқайсысыңызбен жеке сөйлесу." Ең бастысы, сізді біріктіру болды. Ол үшін мен сендерге жеті қабатты үй салып бердім, әрқайсыңдарыңа бөлек бөлмелерің бар. Әзірге барлық атомдар келген жоқ, келгендердің саны 62. Келмегендердің мекен-жайы белгісіз болғандықтан шақыру жібере алмадым, бірақ оларға бөлек бөлме қалдырамыз. Бұл атомдар табылғаннан кейін біз оларды бөлмелеріне орналастырамыз, бірте-бірте ғимараттың бөлмелері толады. Біз барлық атомдарды жинап, «Атомдар қаласын» жасаймыз. (Элементтер жазылмаған кезде периодтық кестені көрсетеді, периодтық кесте жоғарыда «Атом қалашығы» деп жазылады). Бөлмелердің безендірілуі бірдей мөлшерде, сондықтан бір бөлмеден екіншісіне ауысу болмауы керек.
Атомжон:– Менделеев ата, бұл ғимаратты қайдан салуды ойладыңыз?
Менделеев:- «Ой! Құдайым! »(Осыдан кейін Менделеев басын шайқады, терең дем алды, содан кейін күлді, ақыры нық :)
«Мен бұл туралы жиырма жыл бойы ойладым, сіз ойлайсыз: отырып, кенеттен дайын! Жоқ олай емес! »
(Дмитрий Иванович Атомжонға жауап бере отырып, периодтық заңның ашылуы жиырма жыл бойы элементтер арасындағы өзара тәуелділік олардың өзара әрекеттесуін мұқият зерттеуге негізделгенін көрсетеді).
Менделеев:— Келіңіздер, атомистер, мен сізді пәтеріңізге орналастырамын. Мен ең жеңіл және ең көне сутегі атомын біздің үйдің біріншісіне орналастырдым. Мен келесі бөлмелерді атом салмағының өсу ретімен орналастырдым. Мен әрқайсыңа төлқұжат дайындап қойдым. (Үстел үстіндегі төлқұжаттарды көрсетеді). Паспортта әрқайсыңыздың шыққан тегі, салмағы және бөлме нөмірі анық жазылған. (Мысалы: қаланың бірінші бөлмесіндегі сутегі атомының төлқұжаты көрсетілген.)
Менделеев:- Бөлме нөмірі - 1. Атауы - Сутегі. Белгі-H. Массасы-1, 008.
Осылайша атомдар өздерін ретімен таныстырады.
ВодородМені бос таба алмайсыңМені ешқашан түсірмеМен ғаламдамын,Күн одан да ашық. |
КремнийЖарықты қыздырыңызайналайын,Айналаға таралуМен бірінші тұрамын. |
НатрийМен судан қатты қорқамын,Беркінаман керосинга.Мен ауамен соқтығысқанда,Мен оксидке ауысамын. |
фосфорМен Германиядан алыспынСауда бренді,Бренд бұрын нашар болдыМен бай табылдым. |
ФторЕң белсендісі тегін,Қосылыс инертті материал болып табылады.Тістердің зақымдануы жеткіліксіз болса,Мен өскенде тастар жылайды. |
|
ВольфрамЕгер сіз сұйылтқыңыз келсе,Тым ыстық.Қараңғы түнде жарық,Менде талшық жеткілікті. |
|
МеркурийМен температураны өлшеймін,Мен ешқайда бармаймын.Өтініш берушілер көп,Менің атым Меркурий. |
Мисс.5000 жылдан астам уақыт бұрын,Олар мені Мысырдан тапты.Мен әдемі алтын сияқтымын,Сондықтан мен өте бақыттымын. |