DO`STLARGA ULASHING:
Aniq fanlar oyligida matematika fanidan
“Matematika – fanlar shohi” mavzusida tadbir senariysi.
Tadbir o‘tkazilayotgan joy bayramona ruhda bezatiladi.
Devorda al-Xorazmiy surati aks ettirilib, uning atrofida matematika faniga doir so‘zlar yoziladi. Tadbir quvnoq musiqa sadolari bilan boshlanadi. Sahnaga milliy kiyingan ikki nafar o‘quvchi chiqib keladi.
1- boshlovchi: Assalom, yurtimizning bilimga boy maskani!
Assalom, ey ilm-u fanning sohib-u davronlari!
Davramizga xush kelibsiz, elning sharaf-shonlari,
Siz kelajak bunyodkori, topqir-u zukkolari!
2- boshlovchi: Matematik tadbirda bo‘ling deymiz siz shodon,
Jilo bersin davraga turfa xil she’r betakror.
Qiziq topshiriq, misol sizga bo‘lsin armug‘on,
Bobomiz al-Xorazmiy ruhi bo‘lsin madadkor!
1- boshlovchi: — Assalomu alaykum, qadrli ustozlar, bilimga chanqoq o‘quvchilar!
2- boshlovchi: — Bugungi bayram tadbirimizni hisob-kitob ilmi — matematika faniga bag‘ishladik.
1- boshlovchi: — Tadbirimiz rang-barang she’r va quvnoq topshiriqlarga boy.
2- boshlovchi: — Qani, aziz tengdoshlar! Matematika fani bizga nimalarni o‘rgatar ekan?
(Shu payt sahnaga 4- sinf o‘quvchilari chiqadi. Matematika fani haqida she’r o‘qib eshittiradi).
1- o‘quvchi: — Matematika atamasi yunonchadan olingan bo‘lib bilim, fan ma’nosini beradi. U aniq mantiqiy mushohada, hisoblash amallari bilan shug‘ullanadigan fandir.
2- o‘quvchi:
Hisob-kitob ilmini,
O‘rgat, matematika.
«Qo‘sh, ayir, bo‘l,
ko‘paytir»,
Oddiy arifmetika.
3- o‘quvchi:
Raqamni bir-bir sanab,
O‘rgan amal tartibin.
Qiziqarli ifoda
Va tenglamalar tuzgin.
4- o‘quvchi:
Ko‘paytirish jadvalin
Ikkilanmasdan yodla,
O‘lchov birliklarini
Yoddan aytgin baralla.
5- o‘quvchi:
Chizgin chiziq va kesma,
Perimetr, yuza top.
Gorizontal, vertikal,
Bunda barcha so‘z noyob.
6- o‘quvchi:
Birlar, o‘nlar va yuzlar,
Ko‘p xonali sonlar bil.
Sodda, qiyin masala,
Yechishga to‘pla aql.
7- o‘quvchi:
Hisob-kitobni bilsang,
Barcha yo‘l senga ochiq.
Hayotda qoqilmaysan
G‘oliblik senga tortiq!
1- boshlovchi: — Matematika faniga kim asos solganini bilasizmi?
2- boshlovchi: — Ha, albatta, matematika faniga buyuk bobomiz, qomusiy olim Abu Abdulloh Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy asos solgan.
1- boshlovchi: — Al-Xorazmiy 783- yilda Xorazmda tug‘ilgan, jahonga tatigulik olamshumul asarlar yaratib, butun umrini ilm-u fanga bag‘ishlab, 850- yilda vafot etgan.
2- boshlovchi: — Bir necha asrlardan buyon saqlanayotgan ma’lumotlarga ko‘ra, bobomiz bolalikdan o‘tkir zehnli bo‘lgan ekan. Yoshligidan O‘rta Osiyoning ko‘pgina shaharlarida bo‘lib, ularning tarixi, geografiyasini yaxshi o‘rgangan.
1- boshlovchi: — Bag‘dodga kelib, bu yerda tashkil etilgan «Baytul-hikma» nomli ilm o‘chog‘ida olimlar bilan ko‘plab ilmiy kashfiyotlar qilib, buyuk olim bo‘lib yetishgan.
2- boshlovchi: — Demak, biz ana shunday buyuk daholarga munosib avlod bo‘lishimiz lozim.
(Shu payt sahnaga al-Xorazmiy qiyofasiga monand o‘quvchi tashrif buyuradi).
1- boshlovchi: — Assalomu alaykum, bobojon.
2- boshlovchi: — Davramizga xush kelibsiz, donishmand bobo!
Al-Xorazmiy: — Assalomu alaykum, bilimga chanqoq bolajonlar. Siz bilan uchrashib turganimdan bag‘oyat xursandman. Ishonamanki, siz kelajakning buyuk olim-u davronlarisiz. Bilasizmi, bolajonlar matematika fanining asosiy jihatlari nimada?
1- boshlovchi: — Buyuk bobokalon, keling bu savolga tengdoshlarimizdan javob eshitamiz.
(Sahnaga +, -, :, · amallari tasvirini ko‘tarib, bir qancha o‘quvchilar chiqadi).
1- o‘quvchi:
Arifmetik to‘rt amal,
Qo‘shish hamda ayirish,
Mulohazaga chorlar
Bo‘lish va ko‘paytirish.
2- o‘quvchi:
Uchga to‘rtni qo‘shamiz
Javobi bo‘lar yetti.
Shunday oson topilar
Qo‘shishda har yig‘indi.
3- o‘quvchi:
Kamayuvchi, ayriluvchi,
Hosil bo‘lar ayirma,
Yuzdan saksonni ayir
Javob bo‘lar yigirma.
4- o‘quvchi:
Karra jadvalni bilsang,
Ko‘paytirish oson ish,
Yodda tutgin, hayotda
Hisob kerak yoz-u qish.
5- o‘quvchi:
Bo‘linuvchi, bo‘luvchi,
Qani, bo‘linma toping.
O‘nni o‘nga bo‘lganda
Bir bo‘lar, shuni biling.
1- boshlovchi: — Buyuk bobokalon, bilamizki, matematika fanida tezkorlik muhim.
Al-Xorazmiy:
— Albatta, tezkorlik va topqirlik bu — bilimlar cho‘qqisi sari olib boruvchi yo‘l. Men topqir bolajonlar uchun bir qancha topshiriqlar tayyorlab kelganman.
2- boshlovchi: — Keling, bobojon, unda davradagi tengdoshlarimizning zehni va tezkorligini sinab ko‘ramiz.
(Shundan so‘ng sahnaga ixtiyoriy ravishda to‘rt-besh o‘quvchi chiqadi. Ishtirokchilarga quyidagi tezkor savollar bilan murojaat qilish mumkin).
-
30 sonidan 6 marta kichik sonni ayting.
-
Qaysi son 90 sonidan 9 marta kichik?
-
20 va 10 sonlarining ko‘paytmasini 10 marta kamaytiring.
-
100 va 10 sonlarining bo‘linmasini 10 marta orttiring.
-
70 va 30 sonlari yig‘indisidan 30ni ayiring.
-
80 va 20 sonlarining ayirmasiga 20ni qo‘shing.
-
Habiba 10ta kitob, Muslima undan 10ta ko‘p kitob sotib oldi. Ikkala dugona nechta kitob sotib oldi?
-
Asadbek 8ta inga don sepib chiqdi. Har bir inda 8tadan qush bor edi. Asadbek nechta qushga don berdi?
-
Mushtariy 18ta derazani tozaladi. Har bir uyda 2tadan deraza bor. Mushtariy nechta uyning derazasini tozalagan?
-
Firdavsda 100ta, Asadbekning undan 2 barobar ko‘p «5» bahosi bor. Ikkala aka-ukaning «5» baholari nechta?
1- boshlovchi: — Bilasizmi, matematika fani bizga mantiqan fikrlashni o‘rgatadi, shu bilan birga, tafakkurimizni boyitadi.
2- boshlovchi: — Keling, davradagi tengdoshlarimizga mantiqan fikrlashga undaydigan topshiriqlar bilan murojaat qilamiz.
-
Umidjon quyonchalarning inida 12 juft quloqchalarni sanadi. Umidjonning quyonchalari nechta?
-
10ta uyning lampochkasi yonib turgan edi. 2 juft uyning lampochkasi o‘chib qoldi. Nechta uyda lampochka yoqilgan turibdi?
-
Rassom 20 nafar o‘g‘il bolaning rasmini chizish uchun nechta ko‘z, quloq, qo‘l va oyoq chizishi kerak? Hammasi qancha bo‘ldi?
-
Marjona hozir 5 yoshda, 4 fasl o‘tgandan so‘ng u necha yoshga to‘ladi?
-
Sevara 12 yoshga to‘lgach, yana necha oydan so‘ng 15 yoshga to‘lishini hisoblab topdi. Sevara necha oydan so‘ng 15 yoshga to‘ladi?
-
Fotima 12 oydan so‘ng 10 yoshga to‘ladi, Zuhra ham 12 oydan so‘ng 10 yoshga to‘ladi. Opa-singillarning ikkalasi necha oydan so‘ng 10 yoshga to‘ladi?
-
Madinaga oyisi 3 metr atlasdan chiroyli ko‘ylak tikib berdi. Oyisi 3 metr shoyidan Madinaga nechta ko‘ylak tikib bera oladi?
-
Dilshoda roppa-rosa 56 kundan so‘ng imtihon topshiradi. Imtihonga necha hafta qoldi?
-
Said bug‘doyni 3 soatda, arpani 120 minutda o‘rib bo‘ldi. Said hammasini necha soatda o‘rib bo‘ldi?
-
Eshik oldida 24ta oyoq kiyim bor. Uyda nechta mehmon borligini aniqlang.