16-dekabr 2020-yil, Chorshanba. Yilning 351-kuni. Yil oxiriga 15 kun qoldi.
? TARIXIY VOQEALAR ?
● 714-yil — Merovinglar saroyining meri Xerstal Pepin Yupilda vafot etdi (zamonaviy Belgiya). Uning o’rnini uning go’dak nabirasi Theudoald egallaydi, uning rafiqasi Plectrude Franklar Shohligida haqiqiy hokimiyatga ega.
● 755-yil — Xitoyning Tan sulolasi davrida An Lushan qo’zg’olonini boshlagan Anjyan Yanjingda kantsler Yang Guozhonga qarshi qo’zg’olon ko’targan.
● 1431-yil — Yuz yillik urush: Angliyalik Genri VI Parijdagi Notr-Damda Frantsiya qiroli tojiga sazovor bo’ldi.
● 1497-yil — Vasko da Gama Buyuk Baliq daryosidan o’tdi, u erda Bartolomeu Dias ilgari Portugaliyaga qaytgan.
● 1575-yil — Valdiviya (Chili) da taxminan 8,5 MVt bo’lgan zilzila sodir bo’ldi.
● 1598-yil — Yetti yillik urush: Noryang jangi: Yetti yillik urushning so’nggi jangi Xitoy va Koreyaning ittifoqdosh kuchlari va Yaponiya dengiz kuchlari o’rtasida bo’lib o’tdi, natijada ittifoqchi kuchlarning g’alabasi g’olib bo’ldi.
● 1653-yil — Inglizcha Interregnum: Protektorat: Oliver Kromvell Angliya, Shotlandiya va Irlandiya Hamdo’stligining Lord Himoyachisiga aylandi.
● 1689-yil — Konvensiya parlamenti: Huquq to’g’risidagi deklaratsiya Huquqlar to’g’risidagi qonun loyihasida aks etgan.
● 1761-yil — Yetti yillik urush: To’rt oylik qamaldan so’ng Pyotr Rumyantsev boshchiligidagi ruslar Prussiyaning Kalobrzeg qal’asini egallab olishdi.
● 1773-yil — Amerika inqilobi: Boston choy partiyasi: Mohawk hindulari nomiga o’ralgan Ozodlik o’g’illari a’zolari Choy qonuniga qarshi norozilik sifatida Boston portiga yuzlab sandiq choyni tashladilar.
● 1777-yil — Virjiniya Konfederatsiya moddalarini ratifikatsiya qilgan birinchi shtat bo’ldi.
● 1826-yil — Benjamin V. Edvards Meksikaning nazorati ostidagi Nacogdoches shahriga (Texas shtati) minib, o’zini Fredoniya Respublikasining hukmdori deb e’lon qildi.
● 1838-yil — Buyuk trek: Qonli daryo jangi: Andris Pretorius va Sarel Cilliers boshchiligidagi voortrekkerlar Dambuza (Nzobo) va Ndlela kaSompisi boshchiligidagi Zulu impisini mag’lubiyatga uchratishdi, bugungi kunda Janubiy Afrikaning KvaZulu-Natal shahrida.
● 1863-yil — Amerika fuqarolar urushi: Jozef E. Jonson Tennesi shtati Konfederativ armiyasining qo’mondoni sifatida Braxton Bragg o’rnini egalladi.
● 1882-yil — Uels va Angliya regbi uyushmalarining birinchi uy millatlari (hozirgi olti millat) musobaqasini o’tkazdilar.
● 1903-yil — Bombaydagi Taj Mahal Palace & Tower mehmonxonasi birinchi navbatda mehmonlar uchun o’z eshiklarini ochdi.
● 1907-yil — Amerikaning Buyuk Oq floti dunyo bo’ylab sayohat qilishni boshladi.
● 1914-yil — Birinchi jahon urushi: Admiral Franz fon Xipper Skarboro, Xartlepul va Uitbiga reyd o’tkazishni buyurdi.
● 1930-yil — Indiana shtatining Klinton shahrida bank qaroqchisi Herman Lamm va uning ekipaj a’zolari 200 kishilik tan jarohati bilan o’ldirilgan.
● 1942-yil — Holokost: Shutsstaffel boshlig’i Geynrix Gimmler lo’lilarni yo’q qilish uchun nomzodlarini Osvensimga deportatsiya qilishni buyurdi.
● 1960-yil — United Airlines aviakompaniyasining Duglas DC-8 va TWA Lockheed Super Constellation Nyu-York shtatining Staten orolida to’qnashib, halokatga uchrashi natijasida ikkala samolyot bortidagi 128 kishining hammasi va yerda yana olti kishi halok bo’ldi.
● 1965-yil — Vetnam urushi: General Uilyam Vestmoreland AQSh Mudofaa vaziri Robert Maknamaraga 1966 yil oxiriga qadar yana 243 ming erkak so’rab murojaat qildi.
● 1978-yil — Ogayo shtati, Klivlend Buyuk Depressiyadan beri moliyaviy majburiyatlarini bajarmagan birinchi yirik Amerika shahri bo’ldi.
● 1989-yil — Ruminiya inqilobi: Hukumat dissident venger pastori Laszlo Tkésni haydab chiqarishga urinishlariga javoban, Rimning Timisoara shahrida norozilik namoyishlari boshlandi.
● 1989-yil — AQSh apellyatsiya sudyasi sudyasi Robert Smit Vens pochta orqali yuborilgan bomba yordamida o’ldirilgan, kichik Valter Leroy Moody,
● 1991-yil — Qozog’iston Sovet Ittifoqidan mustaqilligini e’lon qildi.
● 2014-yil — Pokistonning Tehrik-i-Tolibon jangarilari Pokistonning Peshovar shahridagi Armiya jamoat maktabiga hujum qilib, 150 kishini o’ldirdilar, ulardan 132 nafari maktab o’quvchilari.
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
? TAVALLUD TOPGANLAR ?
● 1364-yil — Trebizond imperatori Manuel III (1417-yilda vafot etgan).
● 1485-yil — Aragonlik Ketrin, ispan malikasi, keyinchalik Angliyaning malika konsortsiumi (1536-yilda vafot etgan).
● 1534-yil — Xans Bol, Flaman rassomi (1593 yil vafot etgan).
● 1582-yil — Robert Berti, 1-Lindsi grafligi (1642-yilda vafot etgan).
● 1584-yil — Jon Selden, ingliz huquqshunosi va olimi (1654 yilda vafot etgan).
● 1585-yil — Livia della Rovere, italyan zodagon (1641-yilda vafot etgan).
● 1605-yil — Jerom Ueston, Portlendning ikkinchi grafligi, ingliz diplomati (1663-yilda vafot etgan).
● 1614-yil — Eberxard III, Vyurtemberg gersogi (1674 yil vafot etgan).
● 1630-yil — Meri Somerset, Bofort Düşesi, Britaniyalik botanik (1715 yil vafot etgan).
● 1714-yil — Jorj Uayfild, ingliz anglikan ruhoniysi (1770 yilda vafot etgan).
● 1716-yil — Lui Jyul Manchini Mazarini, frantsuz shoiri va diplomat (1798 yil vafot etgan).
● 1717-yil — Elizabet Karter, ingliz shoiri va olimi (1806 yil vafot etgan).
● 1730-yil — Diego Silang, Filippin inqilobiy etakchisi (1763 yilda vafot etgan)
● 1812-yil — Styuart Donaldson, ingliz-avstraliyalik siyosatchi, Yangi Janubiy Uelsning 1-premersi (1867-yilda vafot etgan).
● 1834-yil — Leon Valras, frantsuz-shveytsariyalik iqtisodchi va nazariyotchi (1910-yilda vafot etgan).
● 1836-yil — Ernst fon Bergmann, latish-germaniyalik jarroh va akademik (1907 yilda vafot etgan).
● 1849-yil — Meri Xartuell Kathervud, amerikalik yozuvchi va shoir (1902 yil vafot etgan)
● 1861-yil — Antonio de La Gandara, frantsuz rassomi va rassomi (1917 yil vafot etgan).
● 1865-yil — Olavo Bilac, braziliyalik jurnalist va shoir (1918-yilda vafot etgan).
● 1866-yil — Vasili Kandinskiy, rus-frantsuz rassomi va nazariyotchisi (1944 yil vafot etgan).
● 1867-yil — Emi Karmayl, irlandiyalik missioner va gumanitar (1951-yilda vafot etgan).
● 1869-yil — Xristo Tatarchev, bolgariyalik shifokor va faol, Ichki Makedoniya inqilobiy tashkilotiga asos solgan (1952 yil vafot etgan).
● 1869-yil — Berta Lamme Feyxt, amerikalik elektrotexnika muhandisi (1943 yil vafot etgan).
● 1882-yil — Jek Xobbs, ingliz kriketchisi va jurnalist (1963 yil vafot etgan).
● 1882-yil — Zoltan Kodali, venger bastakori, dirijyor va musiqashunos (1967 yilda vafot etgan).
● 1882-yil — Uolter Maysner, nemis fizigi va muhandisi (1974 yil vafot etgan).
● 1883-yil — Karaliy Kos, vengriyalik-ruminiyalik me’mor, etnolog va siyosatchi (1977 yilda vafot etgan).
● 1883-yil — Maks Linder, frantsuz aktyori, rejissyor, prodyuser va ssenariy muallifi (1925 yilda vafot etgan).
● 1884-yil — Jon Gunn, avstraliyalik siyosatchi, Janubiy Avstraliyaning 29-bosh vaziri (1959 yil vafot etgan).
● 1884-yil — Seybo Kitamura, yapon haykaltaroshi (1987 y. Vafot etgan).
● 1888-yil — Yugoslaviya Aleksandr I (1934 y. Vafot etgan)
● 1888-yil — Alphonse Juin, jazoirlik-frantsuz generali (1967-yilda vafot etgan).
● 1889-yil — Kim Chva-Chin, Janubiy Koreyaning partizan etakchisi (1930-yilda vafot etgan).
● 1895-yil — Mari Xol Ets, amerikalik muallif va rassom (1984 yil vafot etgan).
● 1896-yil — Anna Anderson, Rossiyaning buyuk knyazinyasi Anastasiya deb da’vo qilgan yolg’onchi (1984 yilda vafot etgan).
● 1899-yil — Noël Coward, ingliz aktyori, dramaturg va bastakor (1973 yil vafot etgan).
● 1900-yil — V. S. Prithett, ingliz yozuvchisi va adabiyotshunos (1997 yil vafot etgan).
● 1901-yil — Margaret Mead, amerikalik antropolog va muallif (1978 yil vafot etgan)
● 1902-yil — Rafael Alberti, ispan shoiri va dramaturg (1999 yil vafot etgan).
● 1903-yil — Xardi Olbrayt, amerikalik aktyor (1975 yil vafot etgan).
● 1903-yil — Harold Uitlok, ingliz poygachisi va murabbiy (1985 yil vafot etgan).
● 1905-yil — Piet Xeyn, daniyalik matematik, muallif va shoir (1996 yilda vafot etgan).
● 1907-yil — Barbara Kent, Kanadada tug’ilgan amerikalik kinoaktrisa (2011 yil vafot etgan).
● 1908-yil — Remedios Varo, ispan-meksikalik syurrealist rassom va anarxist (1963 yil vafot etgan).
● 1910-yil — Freddi Braun, perulik-ingliz kriketchi va sport ustasi (1991 yil vafot etgan).
● 1913-yil — Jorj Ignatieff, rus-kanadalik olim va diplomat, Kanadaning Birlashgan Millatlar Tashkilotidagi 8-elchisi (1989 yil vafot etgan).
● 1914-yil — O. Uinston Link, amerikalik fotograf (2001 yil vafot etgan).
● 1916-yil — Rut Jonson Kolvin, amerikalik yozuvchi va o’qituvchi, ProLiteracy Worldwide-ga asos solgan
● 1917-yil — Nabi Buxxon Baloch, pokistonlik muallif va olim (2011 y. Vafot etgan).
● 1917-yil — Pit T. Senarrusa, amerikalik askar, uchuvchi va siyosatchi, Aydaho shtati davlat kotibi (2013 y. Vafot etgan).
● 1917-yil — Artur Klark, ingliz fantast yozuvchisi (2008 yil vafot etgan)
● 1920-yil — Frederik Rotimi Uilyams, nigeriyalik huquqshunos va siyosatchi (2005 yil vafot etgan).
● 1921-yil — Eulalio Gonsales, meksikalik qo’shiq muallifi, rejissyor, prodyuser va ssenariy muallifi (2003 yil vafot etgan).
● 1922-yil — Cy Leslie, amerikalik rekord prodyuser, Pickwick Records kompaniyasiga asos solgan (2008 y. Vafot etgan).
● 1923-yil — Menaxem Pressler, germaniyalik amerikalik pianinochi
● 1923-yil — Ernst Florian Vinter, avstriyalik amerikalik tarixchi va siyosatshunos (2014 yilda vafot etgan).
● 1924-yil — Nikolas Sidjakov, latish-amerikalik rassom (1993 y. Vafot etgan).
● 1926-yil — Jeyms Makkracken, amerikalik tenor va aktyor (1988 yil vafot etgan).
● 1926-yil — A. N. R. Robinson, Trinidadiyalik huquqshunos va siyosatchi, Trinidad va Tobagoning 3-prezidenti (2014 yil vafot etgan).
● 1927-yil — Piter Dikkinson, rodeziyalik-ingliz muallifi va shoiri (2015 y. Vafot etgan).
● 1927-yil — Randall Garret, amerikalik yozuvchi va shoir (1987 yil vafot etgan).
● 1928-yil — Terri Karter, amerikalik aktyor, rejissyor va prodyuser
● 1928-yil — Filipp K. Dik, amerikalik faylasuf va muallif (1982 yil vafot etgan).
● 1929-yil — Nikolas Kortni, misrlik-ingliz aktyori (2011 yil vafot etgan).
● 1930-yil — Bill Brittain, amerikalik muallif (2011 yil vafot etgan).
● 1930-yil — Sem Most, amerikalik fleyta chaluvchi va saksofonchi (2013 y. Vafot etgan).
● 1932-yil — Kventin Bleyk, ingliz muallifi va rassomi
● 1932-yil — Greys Alele-Uilyams, nigeriyalik matematik va akademik
● 1936-yil — Morris Diz, amerikalik huquqshunos va faol, Janubiy qashshoqlik bo’yicha huquq markazini asos solgan
● 1937-yil — Joys Bulifant, amerikalik aktrisa
● 1937-yil — Edvard Ruscha, amerikalik rassom va fotograf
● 1938-yil — Frank Deford, amerikalik jurnalist va muallif (2017 yil vafot etgan).
● 1938-yil — Liv Ullmann, norvegiyalik aktrisa, rejissyor va ssenariy muallifi
● 1939-yil — Filipp Langrij, ingliz tenor (2010 yil vafot etgan).
● 1939-yil — Gordon Miller, inglizcha balandlikka sakrash
● 1941-yil — Lesli Stol, amerikalik jurnalist va aktrisa
● 1941-yil — Rojer Nil Uiler, ingliz generali
● 1942-yil — Donald Karcieri, amerikalik o’qituvchi va siyosatchi, Rod-Aylendning 73-gubernatori
● 1943-yil — Stiven Bochko, amerikalik televizion yozuvchi va prodyuser (2018 yilda vafot etgan).
● 1944-yil — Jef Kanev, amerikalik rejissyor va ssenariy muallifi
● 1944-yil — Don Meyer, amerikalik basketbolchi va murabbiy (2014-yilda vafot etgan).
● 1945-yil — Patti Deutsch, amerikalik aktrisa va komik aktyor (2017 y. Vafot etgan).
● 1946-yil — Benni Andersson, shved qo’shiq muallifi, pianist va prodyuser
● 1946-yil — Charlz Dennis, kanadalik aktyor, rejissyor, prodyuser va ssenariy muallifi
● 1946-yil — Trevor Pinnock, ingliz klavesin chaluvchisi va dirijyor
● 1946-yil — Tom Stern, amerikalik kinematograf
● 1947-yil — Ben Kross, ingliz aktyori (2020 yilda vafot etgan).
● 1947-yil — Vinsent Metyuz, amerikalik sprinter
● 1947-yil — Martin Poliakoff, ingliz kimyogari va akademik
● 1947-yil — Trevor Żahra, malta yozuvchisi, shoir va rassom
● 1949-yil — Billi Gibbons, amerikalik qo’shiq muallifi, gitara chaluvchisi va prodyuser
● 1949-yil — Xezer Xallett, ingliz huquqshunosi va sudya
● 1950-yil — Klaudiya Koen, amerikalik jurnalist (2007 yilda vafot etgan).
● 1950-yil — Roy Shuiten, gollandiyalik velosipedchi va menejer (2006 yil vafoti).
● 1951-yil — Salli Emerson, ingliz muallifi va shoiri
● 1951-yil — Mayk Flanagan, amerikalik beysbolchi, murabbiy va sport ustasi (2011 yil vafot etgan).
● 1951-yil- Robben Ford, amerikalik gitarachi va qo’shiq muallifi
● 1951-yil — Mark Xerd, amerikalik qo’shiq muallifi, gitarachi va prodyuser (1992 yil vafot etgan).
● 1951-yil — Aykut Barka, turk olimi (2002 yil vafot etgan).
● 1952-yil — Joel Garner, Barbadiyalik kriketchi va menejer
● 1952-yil — Franchesko Graziani, italiyalik futbolchi va menejer
● 1953-yil — Rebekka Forstadt, amerikalik ovozli aktrisa va ssenariy muallifi
● 1955-yil — Xander Berkli, amerikalik aktyor va prodyuser
● 1955-yil — Kerol Brauner, amerikalik huquqshunos va ekolog, Atrof-muhitni muhofaza qilish agentligining 8-ma’muri
● 1955-yil — Belgiya shahzodasi Lorenz, Avstriya-Este gersogi
● 1956-yil — Lizzi Mercier Descloux, frantsuz musiqachisi, qo’shiq muallifi, bastakor, aktrisa, yozuvchi va rassom (2004 yil vafot etgan).
● 1957-yil — Antonio Vega, ispaniyalik qo’shiq muallifi va gitarachi (2009 yil vafot etgan).
● 1959-yil — H. D. Kumarasvami, hindistonlik ijtimoiy ishchi va siyosatchi, Karnatakaning 18-bosh vaziri
● 1959-yil — Aleksandr Lebedev, rossiyalik tadbirkor va siyosatchi
● 1959-yil — Stiv Mattsson, amerikalik muallif va rassom
● 1960-yil — Pat Van Den Xauve, belgiyalik futbolchi va menejer
● 1961-yil — André Andersen, rus-daniyalik klaviatura pleyeri, qo’shiq muallifi va prodyuseri
● 1961-yil — Sheyn Blek, amerikalik aktyor, rejissyor va ssenariy muallifi
● 1961-yil — Bill Xiks, amerikalik komik va musiqachi (1994 yil vafot etgan).
● 1961-yil — LaChanze, amerikalik aktrisa, qo’shiqchi va raqqosa
● 1961-yil — Jon Tenni, amerikalik aktyor va rejissyor
● 1969-yil — Alphonse Kasteks, frantsuz regbi uyushmasi o’yinchisi (1899 yilda tug’ilgan).
● 1976-yil — Real Kouet, kanadalik jurnalist va siyosatchi (1917 yilda tug’ilgan).
● 1977-yil — Risto Jarva, fin rejissyori, prodyuser va ssenariy muallifi (1934 yilda tug’ilgan).
● 1980-yil — polkovnik Sanders, amerikalik tadbirkor, KFC ni asos solgan (1890 yilda tug’ilgan).
● 1980-yil — Xellmut Valter, germaniyalik amerikalik muhandis (1900 yilda tug’ilgan).
● 1985-yil — Pol Kastellano, amerikalik mobster (1915 yilda tug’ilgan).
● 1989-yil — Oskar Alfredo Galvez, argentinalik poyga haydovchisi (1913 yilda tug’ilgan).
● 1989-yil — Aileen Pringle, amerikalik aktrisa (1895 yilda tug’ilgan).
● 1989-yil — Li Van Klif, amerikalik aktyor (1925 yilda tug’ilgan).
● 1991-yil — Eszter Tamasi, vengriyalik aktrisa va jurnalist (1938 yilda tug’ilgan).
● 1993-yil — Kakuei Tanaka, yapon askari va siyosatchisi, Yaponiyaning 64-bosh vaziri (1918 y. T.).
● 1996-yil — Kventin Bell, ingliz tarixchisi va muallifi (1910 yilda tug’ilgan).
● 2003-yil — Robert Stenfild, kanadalik iqtisodchi, huquqshunos va siyosatchi, Yangi Shotlandiyaning 17-bosh vaziri (1914 yilda tug’ilgan).
● 2003-yil — Gari Styuart, amerikalik qo’shiq muallifi (1945 yilda tug’ilgan).
● 2004-yil — Ted Abernati, amerikalik beysbolchi (1933 y. Tug’ilgan)
● 2004-yil — Deyda Gidara, gambiyalik jurnalist, «Point» (1946 y.) Asoschilaridan biri.
● 2004-yil — Agnes Martin, amerikalik rassom va o’qituvchi (1912 yilda tug’ilgan).
● 2006-yil — Stenford J. Shou, amerikalik tarixchi va akademik (1930 yilda tug’ilgan).
● 2007-yil — Dan Fogelberg, amerikalik qo’shiq muallifi va gitarachi (1951 yilda tug’ilgan).
● 2009-yil — Roy E. Disney, amerikalik tadbirkor (1930 y. T.).
● 2009-yil — Yegor Gaydar, rossiyalik iqtisodchi va siyosatchi, Rossiya Bosh vaziri (1956 yilda tug’ilgan).
● 2009-yil — Manto Tshabalala-Msimang, Janubiy Afrikalik shifokor va siyosatchi, 22-Janubiy Afrika sog’liqni saqlash vaziri (1940 yilda tug’ilgan).
● 2010-yil — Melvin E. Biddl, amerikalik askar, «Faxriy medal» sohibi (1923 y.)
● 2010-yil — Ayinde Barrister, nigeriyalik fuji musiqachisi (1948 yilda tug’ilgan).
● 2013-yil — Marta Rassel, amerikalik jurnalist, muallif va faol (1951 yilda tug’ilgan).
● 2014-yil — Martin Brasier, ingliz paleontologi, biolog va akademik (1947 yilda tug’ilgan)
● 2014-yil — Tim Koxran, amerikalik matematik va akademik (1955 yilda tug’ilgan).
● 2015-yil — Piter Dikkinson, rodeziyalik-ingliz yozuvchisi va shoiri (1927 yilda tug’ilgan).
● 2015-yil — Lizmark, meksikalik kurashchi (1950 yilda tug’ilgan)
● 2015-yil — Jorj Erl Ortman, amerikalik rassom va haykaltarosh (1926 yilda tug’ilgan).
? BAYRAMLAR ?
● Xristianlarning bayram kuni:
• Italiyaning Adelaida shahri
• Xagay
• Ralf Adams Kram, Richard Upjon va Jon La Farj (Yepiskop cherkovi (AQSh))
• 16 dekabr (Sharqiy pravoslav liturgiyasi)
● Afrikaliklar tomonidan ilgari Qasam kuni sifatida nishonlangan Yarashuv kuni (Janubiy Afrika)
● Milliy kun, Birlashgan Qirollikning Bahrayndan chiqarilishini nishonlaydi va 1971 yilda Bahraynni mustaqil amirlikka aylantiradi.
● Milliy sport kuni (Tailand)
● 16-dekabrdan 24-dekabrgacha to’qqiz kunlik bayramning boshlanishi, Maryam va Jozef Iso tug’ilishi mumkin bo’lgan joyda yashash uchun joy topmasdan oldin boshdan kechirgan sinovlarni nishonlashdi (Hispanidad):
• Las-Posadasning birinchi kuni (Meksika, Lotin Amerikasi)
• Simbang Gabi novenasining birinchi kuni (Filippinlar)
