ЭССЕ
ТАҚЫРЫП: «МЕНІҢ КӨРШІМ»
ЖОСПАР:
1. Көрші – Отан – шағын Отан.
2. Маңай – ұлы құндылықтарымыздың бесігі.
3. Менің атам – біздің ауданның ардагерлерінің бірі.
4. Мен әжеме ұқсағым келеді.
5. Қорытынды.
Көрші... Осы бір ауыз сөздің астарында күллі дүниенің қасиеті, салт-дәстүрі, ыстық тафетасы жатыр. Менің көршім – менің аяулы анамның үлгісі. Анам күнде таңертең басымнан сипап оятып, жақсылыққа шақырса, үлкен мақсаттарға қолымды ұстап, жаныма жанашыр. Анам ақ шашын жуып, тараса, осы ақты жүрегіме көшірген маңайым Қағбам десем қателеспес едім. Өйткені кіндік қаным тамған бұл өлке жүрегімде ізгі ниеттің болуын үйретті. Біреудің құқығы ешқашан біреудікі емес екенін, халқымызда сабырлық, қанағатшылдық ұғымдары қанымызға қаншалықты сіңгенін еске салды.
Отанның даңқын асқақтатып, сол үшін жанын пида еткен ата-бабаларымыз елді сүюге, ардақтауға үйретті. Сондықтан да Ватан әрқашан ана сөзімен бірге қолданылады. Менің елім менің анам...
Бұл елді елім деп атайтыным – менің көршім. Елім – барша игі істерге босағам, көршім – серігім. Тұңғыш Президентіміз атап өткендей, «Мемлекеттігіміздің тарихында алғаш рет көршілік ұғымы Ата Заңымызға енгізіліп, оның қоғамды басқарудағы орны мен мәртебесі айқындалды». Бұл мәртебе әлі күнге дейін өз орнын сақтап, күннен күнге артып келеді. Біздің ауданды мысалға алсақ, барлық халық тату-тәтті өмір сүреді. Бұл, әрине, көршілеріміздің ынтымағы. Біз, ауданымыздың ұл-қыздары олардың үй шаруасына көмектесіп, жүгін жеңілдетеміз. Ұсақ-түйек жұмыстарды атқарғанда ұзақ уақыт дұға жасап, ең алдымен еліміздің тыныштығын тілейтіні мені үнемі еліктіреді. Бұл ең үлкен бақыт емес пе? Өйткені, болашаққа деген сенім деген осы емес пе? Халқымызда «Алтын алма – құлшылық, құлшылық – алтын емес» деген мақал ықылым заманнан бері айтылмаған. Бұл алтын дұғалар бізді үлкен жетістіктерге жетуге ынталандырады. Еліміздің жастарының ғылым мен спорт саласындағы жетістіктерін, алған медальдарын естіген сайын, көрген сайын жүрегім елжіреп, көзіме жас келеді. Қарияларымыздың дұғаларының жауабын көргендей болдым.
Бұл біздер, ел перзенттері осындай белестерді бағындыруымызға отбасымызда, ауданымызда жасалып жатқан көңілдің жемісі деп білемін. Біздің отбасымызда қарт аталарымыз жас немерелерін көктемде бақшаға апарып, көшет отырғызады. Бұл қарапайым әдеттің астарында қаншама мағына жатыр. Жас сәби кішкентай қолдарымен өскінді ұстап, атасының іс-әрекетін бақылайды. Осы арқылы оның жүрегіне көшемен бірге ізгілік дәні егіледі. Жас кезінде үйренген әдетін есейсе де көктем сайын қайталайды. Әжелеріміз қартайса да ине-жіппен кесте тігеді. Ал кішкентай немерелері олардың қасында болып, тігуге тырысады. Бұл қарапайым талпыныс олардың бойындағы ізгі қасиеттерге жол ашады. Қыздарымыз ине ұстаған бойда шыдамдылық деген биік сезім пайда болады. Себебі, кесте тігу мен тігу ерекше сүйіспеншілік пен шыдамдылықты қажет етеді. Осы бір еңбек арқылы әжелеріміз өмірдің қиыншылығына шыдамдылықты шыңдауға үйретеді. Осындай биік әдет-ғұрыптарды көргенде, Елбасымыздың «Өзбектер мекені ежелден ұлттық құндылықтардың мекені» деген сөзі еріксіз құлағыма оралады. Өзара мейірімділік, жарасымдылық пен жарасымдылық, көмекке зәру, көмекке зәру жандардан ақпарат алу, жетім-жесірдің басын сипау, жақсы күнде де көптің тойын, мейрамын, іс-шараларын өткізу, халқымызға тән әдет-ғұрып, салт-дәстүр, т.б. жаман күнде де бірге болып, көрші ортада қалыптасып, дамыды. Тәуелсіздік жылдарында осынау көне құндылықтар мен көршілік қасиеттерге көптеген жаңа міндеттер мен міндеттер қосылды. Маңайдың қоғамдағы рөлі, орны мен өкілеттігі кеңейді. Әр ауданның өз ақсақалы, кеңесшісі, қамқоршысы болды. Бұл осы маңайдың Отаны шағын Отан екенінің дәлелі емес пе? Төңірек өзін-өзі басқаратын қоғамның ішіндегі шағын мемлекетке айналды. Бұл тәуелсіздігіміздің үлкен сыйы емес пе? Аудан төрағалары өз жерлестерінің дауысымен сайланды, бұл шындық азаттықтың жемісі емес пе? Осы күнге жеткенше халқымыз қаншама құрбандық шалды. Қаншама атамыздың қаны әділетсіз төкпеген дейсіз бе? Отан намысын қорғауға, қорғауға қаншама бозбалалар мен әкелеріміз соғысқа жұмылдырылмады?
Атам соғыстың азапты оқиғаларын, естіген-көргендерін жиі айтса, «Осы күндерімізге, бейбіт заманымызға шүкір, балам» деп қайта-қайта айтып отырады. Кейде ойлаймын, атамның әр бетіндегі әжім оның қиналғанының белгісі деп ойлаймын. Расында да, атамның көрген қиындығы, жастай оқып, еңбек етіп нәпақа табуы, ата-анасына қол ұшын беру үшін ешбір қажырлы еңбектен қайтпағаны мен үшін қайсар тұлғаның бейнесін жасайды. Олардың өз заманында көрген азаптары мен қиыншылықтарының арқасында бүгін осындай мерейлі күндерге жеттік. Бір күні атам бізді, қуанған немерелерінің қолымызда нан жеп отырғанын көргенде, дереу қасына шақырып алып, құлаған нандарды бір-бірден көтеріп, көзіне жағып, бір әңгіме айтып берді.
Мен атамның мұндай жағдайларын бұрын көрген емеспін. Ойымда атамның бетіндегі әжім тағы бір еселенгендей болды. Олар біздің ақжарқындығымызға қатты ренжісе де, бізге қатты сөз айтқан емес. Бала кезде күн көру өте қиын болған дейді. Әкесі таңнан кешке дейін темір ұстасы болып, адамдарға құрал-сайман жасапты. Бірде әкесіне көмектесу үшін шеберханаға барса, бірде анасына көмектесу үшін колхоз егістігіне асығады. Түнде де анам тігіншілікпен айналысып, түн ортасына дейін оянбаған дейді. Сондай күндердің бірінде түн ортасына дейін оянбаған анам таң қараңғысында нан пісірмек болыпты. Ол кездегі нандарды қазіргі сенің пісіретін нанмен салыстыруға болмайды, балам. Жеп отырған нанымыз қара болса да, көзімізге ысқылайтынбыз. Өйткені бірінші сыныпта оқып жүрген кезімде көршілес ағайындармен, достарыммен бірге масақ теруге баратынмын. Орылған бидайдың астынан қанша тұтас, жарты масақ тапсақ, соғұрлым қуандық. Біздің колхоздың төрағасы еңбегіне қарай әр баланың етегіне жүгері масақтарын салып беретін. Үйге келсем, анамның маңдайымнан сүйіп, «аман бол, балақай» дегені мен үшін үлкен марапат болды. Әкем нанның үгіндісін көзіне сипап, қайта-қайта алғыс айтатын.
Бұл сөздерді тыңдау мүмкін емес. Бүкіл денем мен жаным дірілдеп кетті. Көзіме жас келіп, атамның жиі қайталайтын «өзіне шүкір, жаратқанына шүкір» деген сөзі есіме түсті.
Мені жаратқаның үшін, емдейтін күндерің үшін рахмет.
Менің көмекшім, маған тыныштық пен махаббат сыйлағаныңыз үшін рахмет.
Біздің істегеніміз, бізге берген наныңды тұздайсың.
Мен саған арқа сүйедім, бізге осылай қамқор болғаныңа рахмет.
Елім – анам деп әрқашан мақтанышпен айтамыз. Өйткені біз Отанды аяулы аналарымыз бен әжелеріміздің бейнесінен көреміз. Әжеме барған сайын маңдайымнан сипап, қарындарына қысып, дастарханға апарады. Маған арнап жасаған көйлектер мен жастықтарды іліп қояды. Осы кезде ойыма бір сұрақ келді. Әжемнің игілігі үшін не істесем де, оның бақыты көтеріледі. Олардан сұрасам, «балам, жиі келші» дейді. Әжемнің алдына көрші әйелдер жиі шығады. Кейбіреулер бәс тігудің құпияларын білу үшін, ал кейбіреулері кеңес алудан аулақ болу үшін бар. Біреу қандай мақсатпен сыртқа шықса да, әжелер оны ешқашан қайтарған емес. Әрқашан әйелдерге шыдамдылық туралы сөйлесіңіз және әрқашан: «Қыздарым, жұмыстан ешқашан бас тартпаңдар. Сіздің еңбекпен тапқан, ең сауапты, ең тәтті тістеңіз. Шыдамдылықпен талпынсаң, байлыққа кенелесің.Осы сөздерді тыңдап, атам мен әжемді еріксіз мақтан тұтамын.
Сөз соңында айтарым, қарттарымыз – періштелеріміз. Олардың дұға-тілегі – серігіміз, ауданымыз бен оның кең-байтақ, жер бетіндегі дамуындағы алар орны теңдессіз. Менің мақтанышым - менің көршім. Мен өз ауданымды әрқашан мақтан тұтамын.
