Alisher Navoiy xamsa asari haqida

Mazkur  kitobda  Alisher  Navoiy  «Xamsa»sidagi  barcha  dos- tonlarning  mazmuni  bayon  qilingan.  Ularda  shoir  tomonidan tasvirlangan  turli  voqea-hodisalar  aks  ettirilgan,  faqat  kirish qismlari,  me’yoridan  cho’zilib  ketgan  manzaralar,  monologlar biroz  qisqartirilgan.  Navoiy  dostonlarining ushbu  nasriy talqini alloma shoirimizning turkiy she’riyat gultoji hisoblanmish «Xamsa» dostonlarini anglab olishingizga yordam beradi, deb otylaymiz. UO‘K: 821.512.133 KBK: 84(50‘)1 Qisqartirib nashrga tayyorlovchi: Anvar HOJIAHMEDOV Mas’ul muharrir: Vahob RAHMONOV ISBN 978-9943-27-356-6 © Alisher Navoiy.  «Xamsa».  «Yangi asr avlodi», 2016-yil. BUYUK BADIIY OBIDAO’rta  asrlar  Sharq  adabiyoti,  xususan,  forsiy va turkiy she’riyat rivojida xamsachilik an’anasi alohida  ahamiyatga  ega  boldi.  Bu  an’ananing boshlanishiga  buyuk  ozarbayjon  shoiri  Nizomiy Ganjaviyning XII  asrning  ikkinchi yarmi va XIII asr boshida yaratgan  «Maxzan ul-asror»  (1174 — 1177), «Xisrav va Shirin» (1181), «Layli va Majnun» (1188), «Haft paykar» («Yetti go‘zal»,  1197) hamda «Iskandamoma»  (1199  —   1201)  dostonlari  asos bolib,  ular  keyinchalik  ijodkor  vafotidan  so‘ng «Xamsa»  (arabcha  «beshlik»  degani)  yoki  «Panj ganj» (forsiy tilda «Besh xazina» ma’nosida) nom- lari bilan yaxlit kitob holida juda keng tarqalgan, turli tillarga taijima qilinib,  shuhrat topgan edi. Mazkur kitobdan o‘rin olgan alohida dostonlar bir necha shoirni shu mavzudagi yirik poetik asarlar yozishga ilhomlantirgandi. 1253-1325-yillarda yashab  ijod  qilgan Xisrav Dehlaviy o‘zining fors-tojik tilidagi «Matla ul-an- vor»  («Nurlarning  boshlanishi»),  «Shirin  va  Xis­ rav»,  «Majnun va Layli»,  «Hasht bihisht»  («Sakkiz jannat»)  va  «Oyinayi  Iskandariy»  («Iskandar  oy- nasi»)  nomli  beshta  dostonini  yaratib,  Nizomiy «Xamsa»siga tola javob yaratdi va bu an’ananing boshlovchisi bo lib maydonga chiqdi. XV  asrda yashagan  aksariyat  shoirlar  «Xam- sa»ga o’xshatma bitishga harakat qilgan bolsalar ham,  ko’plari bir yoki bir necha asar yaratishga erishdilar. Chunonchi, Mavlono Ashraf, Mavlono  Abdullo, Kotibiy Nizomiyning bir qator dostonlar- iga javob bitgan bolsalar, Mavlono Faseh Rumiy uning «Maxzan ul-asror»iga, Xoja Hasan Xizrshoh «Layli va Majnun» dostoniga o’xshatma dostonlar yozishgan.  Lekin  ikki  buyuk  ijodkor:  Abdurah- mon Jomiy va Alisher Navoiygina toliq «Xamsa» […]

Alisher Navoiy xamsa asari haqida Читать дальше »