БО ДӮСТОН мубодила кунед:
Фарҳоду Ширин эпосҳои мураккаби нақшавӣ мебошанд
Нақша:
-
Муқаддима
-
Қисми асосӣ
-
Таърихи ташаккули эпос
-
Қаҳрамонон ва қаҳрамонҳо
-
Достони Фарҳоду Ширин дар солҳои истиқлолият
-
-
Хулоса
Достони А.Навоӣ «Фарҳод ва Ширин» яке аз асарҳои шоҳонаест, ки дар боби ишқи адабиёти классикии ҷаҳонӣ офарида шудааст. Достон ба сурудани ишқи поки ду ҷавони маъсум бахшида шудааст, ки дар он ангезаҳои монанди инсондӯстӣ, инсондӯстӣ, сулҳ, дӯстӣ, дунболи ободӣ дар рӯбоҳи ин ишқи тавоно инъикос ёфтааст.
1. Сюжети «Фарҳод ва Ширин» дар адабиёти Шарқ то Навоӣ вуҷуд дошт. Дар ибтидо онро халкхои Шарк хамчун афсона суруданд, баъдтар манбаи илхоми шоирон гардид. Дар «Шоҳнома»-и Фирдавсӣ бо номи «Хусрав ва Ширин» вомехӯрад. Пас аз Фурдавсй ин мавзуъро Низомии Ганчавй (1141-1202) мувофики рухияи замон бознавишт. Низомӣ дар ҳамосаи худ масъалаҳои муҳими иҷтимоии замон, аз ҷумла масъалаҳои марбут ба ишқу ишқу муҳаббатро асоснок карда, андешаҳои ӯро тарғиб кардааст. Ин на танхо муваффакияти эпосро таъмин кард, балки боиси инкишофи анъанахои адабй дар эпопеяи адабиёти Шарк гардид. Пас аз Низомӣ, яке аз шоирони бузурги Шарқ Хусрави Деҳлавӣ (1253-1325) низ бо таълифи достони «Ширин ва Хусрав» дар ин мавзӯъ дар рушди минбаъдаи «Хамса» саҳми бузург гузоштааст. Хусрави Дехлавй дар достони худ сюжети асосй ва сохти композиционии осори Низомиро нигох дошта бошад хам, вай ба тафсири образхо, тасвири табиат дигар хел муносибат кардааст. Шоир дар эпос ба образи Хусрав таваччух дорад, на образи Ширин, мисли дар Низомй. Аз ин ру, ин ду эпос, ки дар шароити гуногуни ичтимоию таърихй офарида шудаанд, масъалахои мухимми хаёти чамъиятиро хамчун инъикоси бадеии замони худ инъикос мекунанд. Эпосхо хамдигарро такрор накарда, хамчун ду асари мустакил дар байни халк шухрати калон пайдо карда, манбаи илхоми тамоми шоирон гардиданд. Алишер Навоӣ анъанаи адабии устодони бузурги худро идома дода, ба эҷоди достони худ шурӯъ намуда, пеш аз ҳама сарчашмаҳои хаттии халқҳои Шарқро, ки ба ин сюжет марбутанд, амиқ омӯхта, аз осори шифоҳии таърихӣ самаранок истифода кардааст. одамон:
Ҳарчанд шеър дилнишин аст,
Афсонаи у дар матбуот низ чой дорад.
Агар тамоми ҷомеа хушбахт бошад,
Агар рафтанӣ бошӣ, ин таърих аст.
(Агар хоњед, ки шеър љолибу дилпазир бошад ва ривояте, ки бар он асос ёфтааст, пеш аз њама тамоми маъхазњои таърихиро гирдоварї кунед ва дар онњо маънии ин таърихи муборакро љўед).
Шоир ба эчодиёти муаллимон бо мехру мухаббат ва самимияти калон назар карда, ба эчодиёти онхо бахои баланд дода, баъзе камбудихои онхоро зикр мекунад. Ў аз он интиќод мекунад, ки пешгузаштагонаш барои эпосњои худ Хусрави берањму сабукфикр ва ноустуворро интихоб кардаанд:
Рале чукканлар ин чамдин рох,
Онҳо ошуфта шуданд.
Ки мулки andoqu month mundoq,
Синохи андоку тамкини мундок.
(Ҳар кас, ки аз ин пиёла май нӯшид, сар то по васф кард, ки кишвараш хуб аст, расмаш хуб, лашкараш бузург аст).
2. Сюжети достони «Фарҳод ва Ширин» дар боби XII бо тасвири бефарзандии императори Чин ва шоҳзода Фарҳод «аз утоқи ғоибӣ ба гули ҳастӣ» оғоз мешавад. Дар сюжети интихобкардаи Алишер Навоӣ барои достони «Фарҳод ва Ширин» аз Чин будани Фарҳод ва Арманистон будани Ширин беҳтарин вариант барои амалӣ шудани ниятҳои эҷодӣ мебошад. Охир, гузаштани хатти сюжетии «Мухаббат — кахрамонй» дар байни Хитой ва Арманистон, ки магзи эпосро ташкил медихад, ба нависанда имкон дод, ки барои омузиши проблемахои худ аз худ вокеахои заруриро ба асар оварад. Подшоҳи Чин чанд рӯз ҷашн гирифта, писарашро ба мардум ҳадя мекунад.Мардум се сол аз пардохти андоз озод аст.Подшоҳ мехоҳад ба фарзандаш номи нек гузорад. Дар чеҳраи кӯдак нури «фарри шоҳӣ», яъне нури подшоҳӣ медурахшид, Номи Фарҳод ба вуҷуд омад. Ишқ, ки тифлро пок дид, ӯро низ Фарҳод ном ниҳод ва ҳарфҳои ибтидоии вожаҳои фироқ, ҳасад, ҳаҷр, оҳ ва дардро интихоб кардааст. Сюжети асари бадей яке аз унсурхои мухимтарини шакли бадей буда, вай системаи вокеахоеро ифода мекунад, ки дар пьеса ба амал омада, бо хам ало-каманд буда, аз амалиёти кахрамонхо иборат аст. Аз љумла, хоњиши Фарњод барои кушодани асрори Искандари Маќдунї, њуљуми Юнон, набард бо аждањо ва Ањирамани бузург асарро бидуни њељ зўроварї ба хатти Фарњод-Ширин оварда, тахайюли хонандаро ба худ мекашад.Муњимтар аз ин, онњо дод. шоир имконият медидад, ки проблемадои ватандУстй, адолй, умумияти халкдоро муфассал омузад, фикру мулодизадои худро баён кунад. Навоӣ анъанаи номанависиро дар достонҳои Низомӣ ва Деҳлавӣ дар номаҳои худ ба Фарҳоду Ширин дар достони «Фарҳоду Ширин» идома додааст. Зеро то Навоӣ дигар асарҳои ин гуна табиат вуҷуд надоштанд. Эчодиёти Навой асарест, ки мазмуни ба худ хоси идеявию бадей дорад, ки аз мактубхои ошикон дар мавзуи ишку мухаббати хамдигар иборат аст. Дӯсте, ки дар мавзӯи ишқ навиштааст
3. Муҳим он аст, ки насли наврас дар зиндагӣ ва шароити нави истиқлолият мавқеъи худро пайдо карда, андешаҳои дар замону асрҳои нав баёншударо дарк ва амалӣ созад. Навоӣ дар соли 1484 достони «Фарҳод ва Ширин»-ро навишт. Навой дар ин повесть эчодиёти Алишер Навойро меомузад, то ки тафаккур ва неруи ба талаботи саргузашти Фарходу Ширин мувофик бошад, ' идея ва идеалхои уро бо махорати баланди бадей ифода мекунад. Образи Фарходу Ширин образи монументалии «Хамса» мебошад. Дар эпос як катор манзарахои хакикии хаёти асри XV тасвир ёфта, саъю кушиши халкро ба хаёти осудахолонаю обод таргиб мекунад. Аз ин чост, ки «Фарход ва Ширин» машхур гардида, ба достони халкй табдил ёфт. Дар асар ғояи ирфонӣ, андешаҳо дар бораи моҳияти инсоният бо либоси зебои бадеӣ ифода ёфтааст.Яке аз омилҳои муҳими таъмини ин санъат воситаҳои бадеӣ ва тасвирӣ дар эпос мебошад. Адабиётро ганчинаи маънавй тавсиф мекунанд. Дар хакикат, дар синаи у нозуктарин хиссиёте, ки инсоният аз он замон азиз доштааст, хиссиёти нозук — инсондӯстӣ, адолат, шафқат, ҳамдигарфаҳмӣ, дӯстӣ, меҳру шафқат, ишқу муҳаббат, ташнагии зебоӣ вуҷуд дорад.Эҳсосоти инсонӣ дастаҷамъонаанд.
Хулоса: хулосаро худатон нависед